Biznes konseptsiya. Biznes g’oyalarini izlash va tanlash manbalari.
Biznes Konsepsiyasini rivojlantirish uchun siz kuyidagi savollarga javob berishingiz KeraK bo’ladi.
Kanday tovar yoKi xizmat Kursatishni taKlif etasiz. Siz nimani yaxshi bajara olasangiz, bu usha narsa buladi. BalKim Kaysidir sox;ada ishlash tajribangiz, uKuv jarayonidagi olgan KuniKmalaringiz, KiziKish sohangiz bilan bogliK tajribalarnigiz bor bulishi mumKin.
Ularni siz Kimga taKlif etasiz. Sizning iste’molchilaringiz oddiy odamlardan tortib Katta Kompaniyalargacha bulishi mumKin. Siz uz tovarlaringizni KichiK biz shaharchada sotishingiz yoKi butun mamlaKat miKyosida realizatsiya Kilishingiz mumKin. Sizning tovar yoKi xizmat Kursatishlaringizga Kimda ex;tiyoj borligini va Kim sizning potensial mijozingiz bulishini bilish juda muhim.
Тovar va xizmat Kursatishni Kanday sotmoKchisiz? Siz ularni bevosita mijozlarga yoKi vositachilarga realizatsiya Kilasiz. Sizda xizmat Kursatish va boshKalarni taKlif etish uchun duKon yoKi salon buladi.
Potensial xaridorlarning Kanday ehtiyojlarini siz Kondira olasiz? Siz iste’molchilaringizga nima KeraKligini aniK bilishingiz KeraK. Sizning biznesingizga talabning bulgani juda muhim.
Biznes Konsepsiyasini tuzishga misollar
Nodir Namangan shanrida yashaydi. Bu yili u maishiy xizmat va servis Kollejini tamomladi va u uz biznesini boshlamonchi. Nodir uz ishini yaxshi biladi, shuning uchun u anoliga maishiy xizmat Kursatishni amalga oshirish buyicha firma ochmonchi buldi. Uz biznesining Konsepsiyasini tuzar eKan, Nodir nuyidagilarni aninladi:
Biznes Konsepsiyasi Biznesning nomi: Maishiy xizmat Kursatish firmasi.
Faoliyat turi (tegishli satrni tuldiring)
Max,sulotlarning Kuyidagi turlarini ishlab chiKarish______________
Kuyidagi xizmat turlarini Kursatish: maishiy xizmat
Kuyidagi turdagi duKonni ochish____________________________
Ulgurji savdoning Kuyidagi turi_______________________________
Kuzda tutilgan iste’molchilar: Namangan shatsrining atsolisi, Korxonalar. Sotish usuli: iste’molchilar sungirots silib ustalar va
mutaxassislarni uyga chatsiradilar yoKi firmaning ofisiga Keladilar.
Kuyidagi talab va ex,tiyojlarni Kondirish: Namangan shatsri atsolisining eleKtriK, santexniK, farrosh, maishiy texniKani ta’mirlash ustasi, binolarni ta’mirlash ustasi va soKazolar xizmatiga bulgan etstiyojlari.
Aziz Fargona avtomobilsozliK Kasb-nunar Kollejida uniydi. Unishini yaKunlagach, u Faryunada uz ishini ochmonchi. Faryunada avtoservislar Kamligi tufayli Aziz shunday ustaxonani ochmonchi. Unishni yaKunlagach, buni amalga oshirish uchun unda yetarli bilim va KuniKma nosil buladi. Bundan tashnari, mana iKKinchi yil unishdan tashnari vantda u avtochilangar bulib ishlab Kelmonda.
Aziz uz biznes Konsepsiyasini tuzdi:
Biznes Konsepsiyasi
Biznesning nomi: Maishiy xizmat Kursatish firmasi.
Faoliyat turi (tegishli satrni tuldiring)
Max,sulotlarning Kuyidagi turlarini ishlab chiKarish______________
Kuyidagi xizmat turlarini Kursatish: avtomobillarni ta’mirlash
Kuyidagi turdagi duKonni ochish____________________________
Ulgurji savdoning Kuyidagi turi_______________________________
Kuzda tutilgan iste’molchilar: Fargona avtotsavasKorlari.
Sotish usuli: iste’molchilar avto ustaxonaga Keladilar. Kuyidagi talab va ex,tiyojlarni Kondirish: Fargona avtotsavasKorlariga avtomobillarni ta’mirlash buyicha malaKali mutaxassislar va yaxshi servis talab etiladi.
Yaxshi biznes yaxshi biznes goyadan boshlanadi. Biznes goya -bu rejalashtirilgan biznesning KisKa va aniK ma’nosi. Uz biznesingizni boshlashdan avval, shugullanmoKchi bulayotgan faoliyat turi xasida sizda aniK; tasavvur
borligiga ishonchingiz Komil bulishi KeraK.
Shu narsaga e’tiborni Karatish KeraKKi, muvaffaKiyatli biznes mijozlarni extiyojlarini Kondiradi va bir vaKtning uzida sizning shaxsiy imKoniyatlaringiz va niyatlaringizni amalga oshirish imKoniyatini beradi. BoshKacha Kilib aytganda, sizning biznesingiz odamlarga nima KeraK bulsa va nimani xoxlashsa shuni ola bilishlari va tulay olishlari mumKin bulgan baxdsa sotadi; biroK bu biznesingizga yetarli darajada daromad va shaxsiy KoniKish Keltirishi KeraK.
Shuning uchun, siz va sizning mijozlaringiz uchun yetarli darajada yaxshi bulgan biznes goyalarni aniKlashingiz va rivojlantirishingiz KeraK. Buning uchun siz ularni yaxshilab tavsiflashingiz va bosKichma-bosKich, Kayda-Kaydadan teKshirib Kurishingiz juda muxim. AniK ifodalangan biznes goyalar -yaxshi biznes uchun muvaffaKiyatlar Kalitidir.
KeraKli biznes goyalarni izlash va ularni tanlash uchun siz Kuyidagi asosiy turtta savolga javob berishingiz KeraK buladi:
Sizning biznesingiz Kanday mahsulotni ishlab chiKaradi yoKi Kanday xizmat Kursatishni amalga oshiradi?
Bu mahsulotlar Kimga sotiladi yoKi bu xizmatlar Kimga Kursatiladi?
Bu mahsulotlarni mijozlarga Kanday yetKazib berasiz yoKi ularga Kanday xizmat Kursatasiz?
Bu biznes mijozlarning Kanday extiyojlarini Kondiradi?
Kanday?
Siz javob berishingiz KeraK bulgan birinchi savol: Sizning biznesingiz nima ishlab chiKaradi va sotadi?
Kanday max,sulot yoKi xizmat Kursatishni sizning biznesingiz sotadi? Sizning biznesingiz sizga tanish bulgan maxsulotlarga aloKador bulishi yoKi sizning Kulingizdan Keladigan xizmatlarga tegishli bulishi KeraK. Bular real talablarni ifodalovchi va Kishilar uning uchun tulashga tayyor bulgan xizmatlar yoKi max,sulotlar bulishi zarur.
Maxsulot-bu siz ishlab chiKarayotgan yoKi Kayda sotish maKsadida sotib olinayotgan narsa. Masalan: Konditer maxsulotlari, Kurilish materiallari, Kiyim, mebel, ozuKa va xoKazo.
Хizmat Kursatish- odamlar uchun siz Kilayotgan va ular buning uchun tulashga tayyor narsa. Masalan: xonani tozalash buyicha xizmat Kursatish, Kiyimlarni tozalash, tovarlarni yetKazib berish, Kompyuter va ofis texniKasini ta’mirlash buyicha xizmat Kursatish, internet Kafe, zargarliK buyumlarini ta’mirlash, usimliK va daraxtlarga Kimyoviy ishlov berish, xayvonlarni davolash va xoKazo.
Kimga?
Siz javob berishingiz KeraK bulgan iKKinchi savol: sizning mijozingiz Kim buladi?
Sizning xizmatingiz yoKi maxsulotlaringiz Kimga muljallangan? Sizning xizmatlaringiz yoKi maxsulotlaringizga KiziKKan mijozlar sizga pul Keltirishadi. Avvaldan aniKliK Kiritib oling, siz uz maxsulot/xizmatlaringizni ma’lum bir mijozlar guruxiga sotasizmi yoKi sizning biznesingiz ochilgan xudud axolisigami? Sizning maxsulotlaringiz uchun pul tulashni xoxlovchi va bunga tayyor odamlar yetarlicha bulishi KeraK. Bu esa sizning biznesingizni yetarli daromad Keltira olishini ta’minlaydi. Biror narsani ishlab chiKarishdan avval, uz maxsulotingizni Kimga sotmoKchi eKanligingizni aniK; belgilab olishingiz KeraK.
Kanday Kilib?
Siz javob berishingiz KeraK bulgan uchinchi savol: siz tashKil Kilgan biznesingizda maxsulot / xizmatlar Kanday Kilib sotiladi?
Uz maxsulot/xizmatlaringizni Kanday Kilib sotmoKchisiz? Agar siz duKon ochmoKchi bulsangiz, xammasi oson xal buladi, biroK tovar ishlab chiKaruvchilar sotishning boshKa turli -tuman usullaridan foydalanadilar. Ishlab chiKaruvchilar, masalan, mijozning uziga tugridan-tugri yoKi maydalab sotuvchi (chaKana savdo) yoKi ulgurji savdo Kiluvchilarga sotishi mumKin.
Uzining shaxsiy duKoni orKali sotishning afzalligi shundaKi, bunda uz mijozlaringizni yaxshi bilasiz, uz tovaringizni sotishga Kiynalmaysiz, chunKi uni siz yaxshi bilasiz, vositachi orKali realizatsiya Kilish bilan bogliK Kushimcha xarajatlar bulmaydi. BiroK siz sotishni tashKil etish buyicha yetarli tajriba va KuniKmalarga ega bulmasligingiz mumKin.
Uz navbatida vositachilar orKali realizatsiya Kilish, sizni ishlab chiKarishga bulgan diKKat e’tiboringizni Kuchaytirish, ishlab chiKarilayotgan tovar yoKi Kursatilayotgan xizmat sifatini yaxshilash imKonini beradi va bunga Katta vaKt ajratish mumKin buladi.
Kaysi bir?
Siz javob berishingiz KeraK bulgan turtinchi savol: Sizning
tovar/xizmatlaringiz, umuman biznesingiz, mijozlarning Kaysi bir extiyojlarini Kondiradi?
Sizning biznes-goyangiz mijozlar extiyojidan Kelib chiKishi va shunga asoslanishi KeraK. Siz uz biznes-goyangizni rivojlantirishga Kirishar eKansiz, bulajaK mijozlaringiz nimani xoxlashishini, nimaga zoriKib Kolayotganini aniKlashingiz muxim. Uzingizning bulajaK mijozlaringizga KuloK; soling:
Uz biznesingizni boshlar eKansiz, shu narsani yoddan chiKarmang: agar talab va extiyoj bulmagan biznesni yaratishga urinsangiz, sarflagan pullaringizdan KuruK Kolishingiz mumKin.
Agar yuKoridagi savollarning biri yoKi bir nechasiga javob berishga Kiynalsangiz, Savdo-sanoat palatasi, Tadbirkorlikni Kullab-Kuvvatlash
informatsion-maslaxat marKazlari maxalliy bulimlarining maslaxatchilariga murojaat Kiling.
har Kuni unlab bizneslar paydo buladi. Ularning asosida Kuplab turli xil goya va yunalishlar yotadi. Bu biznes goyalar Kayerdan olinadi? Bu savolga javob berish jarayonida sizga Kuyidagi mumKin bulgan variantlardan foydalanishni tavsiya Kilamiz:
Sizning xududingizdagi mavjud bizneslarni taxlil Kilish asosida biznes goyani tanlash.
Ishlayotgan, tanish biznesmenlar bilan suxbatlashish.
Ommoviy axborot vositalari materiallarini, internet resurslarini urganish.
Тaxlil utKazish va mavjud Kondirilmagan talabni aniKlash.
Ma’lum bir maxsulot (tovar) va xizmat turlarining yuKligiga axoli tomonidan bildirilgan shiKoyatlar.
Sizning biznes goyalaringizni tanlash sizning shaxsiy xususiyatlaringizni inobatga olishi va shunga asoslanishi maKsadga muvofiK:
□ |
Shaxsiy KiziKishlar.
11 I
□ Biznes uchun foydali bulgan sizning KuniKma va tajribalaringiz.
KeyinchaliK sizni ish goyangizning aniKlanishiga olib Keluvchi boshKa KuniKma, tajriba va KontaKtlar xaKida uylashingiz mumKin. Siz bu bulimga Kayda murojaat Kilishingizga tugri Keladi. MaKsad sizning oxirgi ish goyangiz KiziKishlaringiz va tajriba bilan mos tushadimi, yuKmi shuni Kurish KeraK.
Siz uchun uta KiziKarli bulishi va erishishingiz mumKin bulgan Kuplab ish imKoniyatlari bor. Biz sizning xayolingizga birdaniga Kelmagan, biroK siz uchun KiziKarli bulishi mumKin bulgan goyalar xaKida suzlab beramiz. Bu goyalar KundaliK amaliyotdan olingan. Ularda sizning shaxsiy fazilatlaringiz va sifatlaringiz, bozordagi vaziyat inobatga olinishi, sizning biznesingiz asosini tashKil Kilishi mumKin.
Biz Kanday yaxshi biznes goyalar bishKalarda Kanday paydo bulganligini, siz yanada KuproK goyalar aniKlashingiz uchun fiKrlaringizni tizimga solishni suzlab beramiz. hullanmaning bu bulimi sizga biznes goyangizning ruyxatini tuzish va ularni baxolashga yordam beradi.
O’zbekistonda va MDh davlatlarida amaliy Kullanilayotga potensial biznes goyalar ruyxati bilan tanishib chiKing. Ularni uzingizning biznes goyalaringiz bilan taKKoslang, uzingizning afzalliKlaringizni aniKlang va uz potensialingizni amalga oshirish uchun siz eng Kulay imKoniyatlardan foydalanganligingizga ishonch xosil Kiling.
Endi Kilishingiz KeraK bulgan birinchi ish-tanlagan goyalar ruyxatini tuzish. Bu ruyxatga, siz afzal deb bilgan va KeyinchaliK rivojlantirmoKchi bulgan, barcha goyalarni Kiriting. Sizni KiziKtirmagan va ularda tadbirKorliK Kobiliyatingizni Kullashingizga ishonchingiz Komil bulmagan goyalarni tushirib Koldiring.
Siz avval amalga oshirgan turli saraKatlarni Kurib chitsing, siz uchun eng munosib bulgan goyalarni ajratib oling va ularni, eng munosib deb sisoblagan goyalardan boshlab yozing.
Ajratib olingan goyalarni tatslil siling va yaxshilarini tanlang.
Sizning Keyingi vazifangiz shundan iboratKi, ruyxat bilan tanishib chitssach, unda fatsat uchta, sizga eng munosib goyalarni soldiring. Тanlangan goyalar bozor talablariga, sizning sizitsishlaringiz va sizning moliyaviy imKoniyatlaringizga mos Kelishi KeraK.
AniK bir goyani tanlash
Siz biznes goyaning turtta asosiy savolini xar biriga (Kanday, Kimga, Kanday Kilib, Kaysi biri) tula javob berga olganingizga ishonch xosil Kiling. Agar siz buni amalga oshira olmasangiz yoKi bu sizga KiyinchiliK tugdirsa, bu goyalar sizning KiziKish va imKoniyatlaringiz doirasida emasligini bildiradi. Ularni uchirib tashlang.
KiziKarli va jozibador goyalarni tanlash
Ruyxatdagi Kolgan, sizga yoKadilan goyalarni Kuzdan Kechiring. Goyalarni aniKlashga Kirishar eKansiz, endi boshlanishida sizga eng KiziKarli tuyilgan goyalarni Kurib chiKmaysiz.
Eng yaxshi bozor goyalarini tanlash
Bu goyalarning xar biri xam ertangi va bugungi Kun uchun istiKbolli bozorni ta’minlay oladimi degan savolni uzingizga bering. Keyingi uch yil davomida yetarli miKdordagi odamlar sizga mijoz bulib Koladimi, sizning biznesingiz rubaru Keladigan raKobatni yengib utishga ishonchingiz Komilmi? AKs xolda siz uz biznesingizni saKlab Kololmaysiz va bu biznesdan yetarli daromad ololmaysiz.
Eng munosib goyalarni tanlash
Goyalarni tanlashda uzingizning shaxsiy KiziKish, bilim, KuniKma va shaxsiy fazilatlaringizni taxlil Kilgan edingiz. Endi yana shunga Kayting. Dolgan biznes goyalardan Kaysi biri tula shularga mos, Kaysilari mos emasligini aniKlang. Mos Kelmaganini uchiring.
ТavaKKalchiliK darajasi ozroK bulgan goyalar.
har bir goyani biznesga Kay yusinda tatbiK Kilishingizni Kuz oldingizga Keltiring. Siz shu biznesni ishga tushirish va boshKarish uchun KeraKli axborot, moliyaviy resurslar, shtat, bino, xom ashyo, jixozlarni KiyinchiliKsiz ola bilasizmi?
Хayotiy goyalarni tanlash
Dolgan goyalardan Kaysi biriga xayotingizning bir necha yilini baxshida eta olasiz? Ba’zi bir goyalar bir necha yilingizni sariflashingizga arziydigan biznesga olib Kelmaydi deb xisoblasangiz, ularga mexnat va resurslarni sariflashning xojati yuK.
Ruyxatingizda faKat uchta eng yaxshi goyani Koldirishga xaraKat Kiling.
IstiKbolli Kuringan eng yaxshi uchta goyani saralab olgach, oldingizda bularning xar biriga biznes -reja tuzish KeraKmi yoKi ulardan eng yaxshisini Koldirish KeraKmi degan muammo paydo buladi. Agar siz Keyingisini amalga oshirmoKchi bulsangiz Kuyidagi ishlarni bajarishingizga tugri Keladi:
Joylardagi izlanishlar.
SWOT-taxlilni Kuchli va Kuchsiz tomonlarni, imKoniyat va xavflarni aniKlash maKsadida utKazish.
Vaziyat taxlili (SWOT-tahlil)
Siz uz biznesingizning Konsepsiyasini aniKlaganingizdan Keyin, uni testdan utKazishingiz KeraK. Kuchli va Kuchsiz tomonlarini, imKoniyat va xavflarini aniKlashingiz KeraK. Bu testdan utKazish SWOT-taxlil yoKi vaziyat taxlili deyiladi.
SWOT suzi Kuyidagi suzlarning KisKartirilgan variantidir:
Strenght WeaKness Opportunities Threats
Vaziyat taxlili — Kuchli (S), Kuchsiz (W) tomonlarni, imKoniyatlar (O) va xavflar (Т) ni urganish bulib, Kompaniyaning, uning tovar va xizmatlarining muvaffaKiyatli ildamlanishiga ta’sir Kursatadi. SWOT-taxlil -Kompaniyaning bozorda samarali yoKi samarasiz ishlash sabablarini aniKlash imKonini beradi, u lunda va KisKa axborot taxlili bulib, uning asosida tashKilot Kaysi yunalishda biznesni rivojlantirishi KeraKligi xaKida xulosa Kilinadi. Bunday taxlilni utKazib, uz biznesingizga, siz ichKi tomondan, nazar solishingiz: Kuchli va Kuchsiz tomonlarni aniKlashingiz xamda ularga ta’sir Kilish imKoniyatiga ega bulishingiz mumKin.
SWOT-taxlil Kuyidagi savollarga javob berishga yodam beradi:
Kompaniya uzining Kuchli tomonlarini yoKi farKli afzalliKlarini rivojlanish strategiyasida Kullaydimi? Agar Kompaniya afzalliKlarga ega bulmasa, uning potensial Kuchli tomonlaridan Kaysi biri bunday vazifani bajarishi mumKin?
Kompaniyaning Kuchsiz tomonlari raKobat jarayonida uning noziK joyi bulib Koladimi va ma’lum bir Kulay xolatlarni Kullash imKoniyatini bermaydimi? Kaysi bir Kuchsiz tomonlarni, avvalo, bartaraf etishga urinish KeraK?
Kanday Kulay imKoniyatlar Kompaniya muvaffaKiyati uchun real imKoniyatlarni beradi?
Kaysi xavflarni uta jiddiy deb xisoblash mumKin va ularni bartaraf etish yuzasidan Kanday ishlarni amalga oshirish KeraK?
Kuchli tomonlar (Strengths)-tashKilotning afzalliKlari. Masalan, Kuchli tomonlarga raKobatchilarning Kamligi, Kursatayotgan xizmatlaringizning
raKobatchilarniKiga Karaganda sifatli eKanligi, raKobatchilarga nisbatan xizmat soxasining Kengligi Kiradi.
Kuchsiz tomonlar (WeaKnesses) -tashKilotning Kamchiligi. Kuchsiz
tomonlarga uta yuKori narxlar yoKi reKlamaga mablag ajratish imKoniyatining yuKligi misol bula oladi.
ImKoniyatlar (Opportunities) -tashKi muxim omillari bulib, ulardan foydalanish tashKilotga bozorda afzalliKlar tugdiradi. Masalan, Kulay imKoniyatlarga xuddi shunday Kompaniyaning mazKur xududda (shaxar/tumanda) yuKligi Kiradi.
Хavflar (Threats) -tashKilotning bozordagi xolatini KeyinchaliK ogirlashtiruvchi omillar. Хavflar — sizning biznesingiz rivojiga tusKinliK Kiluvchi barcha narsalar. Masalan, soliK ortib borishi bilan Kursatilgan xizmat baxosi xam ortadi.
SWOT-tahlil misollari
Uz biznesining Konsepsiyasini testdan
utKazish maKsadida Nodir SWOT-tahlilni utKazdi. U Kuchli va Kuchsiz tomonlarni, imKoniyat va xavflarni ajratdi, ularning muhimligini 3 balli shKala buyicha belgilab chiKdi.
Maishiy xizmat Kursatish saloni
SWOT-tahlil
IchKi omillar
|
Тashsi omillar
|
Kuchli tomonlar soni…………… 4
Kuchsiz tomonlar soni………… 2
Kuchli tomonlar Kuchsiz tomondan Kup.
Juda Kuchli tomonlar soni…… 3
Juda Kuchsiz tomonlar soni…. 0
Juda Kuchli tomonlar soni juda Kuchsiz tomonlar sonidan Kup.
ImKoniyatlar soni………………. 3
Хavflar soni………………………. 2
ImKoniyatlar soni xavflar sonidan Kup.
Juda K;ulay imKoniyatlar soni…. 2 Juda Katta xavflar soni…………………. 1
Juda sulay imKoniyatlar soni juda Katta xavflar sonidan Kup.
Aziz uzining biznes Konsepsiyasini SWOT- tanlilini uztKazdi. U uz biznesining Kuchli va Kuchsiz tomonlarini, imKoniyat va xavflarni ajratdi, ularning munimligini belgiladi.
Avtoservis
SWOT-tahlil
IchKi omillar
|
Тashsi omillar
|
Kuchli tomonlar soni………….. 3
Kuchsiz tomonlar soni……….. 2
Kuchli tomonlar Kuchsiz tomondan Kup.
Juda Kuchli tomonlar soni….. 3
Juda Kuchsiz tomonlar soni… 0
Juda Kuchli tomonlar soni juda Kuchsiz tomonlar sonidan Kup.
ImKoniyatlar soni……………… 3
Хavflar soni……………………… 2
ImKoniyatlar soni xavflar sonidan Kup.
Juda K;ulay imKoniyatlar soni … 2 Juda Katta xavflar soni…………………. 1
Juda sulay imKoniyatlar soni juda Katta xavflar sonidan Kup.
Sizning biznes Konsepsiyangizni batsolash uchun, biz SWOT-tatslil shaKlini tuldirishni tavsiya etamiz. Siz “Kuchli tomonlar”, “Kuchsiz tomonlar”,
“ImKoniyatlar” va “Хavflar” grafalarini tuldirishingiz KeraK. Yozganlaringizni tatslil siling va sar biriga uch balliK shKala buyicha batso bering.
SWOT-tahlil
IchKi omillar
|
Тashsi omillar
|