Bolalar uchun eng sara sherlar to‘plami. Bolalik! Naqadar beg‘ubor, sershovqin, qiziquvchanlig-u soddadillikka to‘la umr fasli bu. Bolalikni bahor fasliga o‘xshatadilar. Haqiqatan ham bolalik o‘zining barcha xislatlari bilan bahorni eslatadi.
Biz baxtiyor bolamizBogʼchamizda turli xil,
Oʼyinchoqlar juda koʼp.
Barchamiz shodon, axil,
Oʼynaymiz. quvnaymiz xoʼp.
Bogʼcha opa odatda,
Bizga juda mexribon.
Betob boʼlsak, albatta,
Parvona boʼlar shu on.
Аna shunday, dunyoda,
Biz baxtiyor bolamiz.
Kelajakda vatanga,
Sodiq farzand boʼlamiz!
Kamalak
Eshitardim kamalak soʼzin,
Koʼrmagandim «yaqinroq» oʼzin.
Yomgʼir quydi bir kuni rosa,
Yogʼa-yogʼa tinganda esa,
Paydo boʼlib koʼkda kamalak,
Goʼzallashdi koʼzimga falak.
Diqqat bilan bunday qarasam,
Yetti xil rang unda mujassam.
Quyosh botdi. Soʼndi kamalak,
Goʼzalligin yoʼqotdi falak.
Shunda borliq tiz choʼkib tunga,
Butun olam boʼysundi unga.
Yakun yasab totli tuygʼuga,
Kamalak xam ketdi uyquga!».
Konfet va pul
Pul oʼrtani buzadi,
Shayton yurar u bilan.
Pul kissamga sigʼadi,
Qutulamiz shu bilan!»
Qor
Аtrof qor, qish faslida,
Murod agʼanar qorda.
Yumshoq qorning ustida,
Dumalash juda zoʼrda.
Lekin baxor kelganda,
Qorlar erib ketadi.
Bugʼ boʼlib parlanganda,
Yerga singib ketadi.
Bu tabiat qonuni,
Bunga nima xam dersiz.
Koʼrib quyosh nurini,
Erib ketadi esiz!
Ertaging qurib ketsin
Feʼl-atvori tor ekan,
Sal narsaga qaqsharkan.
U yoshgina gʼoʼr ekan,
Senga juda oʼxsharkan.»
Ertak shu yerga yetib,
Dugonasi «portlabdi».
«Meni mazax qilma» deb,
Jaxl qilib, dodlabdi:
«Ertaging qurib ketsin,
Menga yoqmadi sira.
Televizor koʼrayin,
Uyimda undan koʼra!».
Tanbal
Dars oʼtar oʼqituvchi,
Tinglamas faqat Yoʼlchi.
Xayoli uchib yurar,
Xar tomon koʼchib yurar.
Kelajakni oʼylamas,
Foydali gap soʼylamas.
Yetmas vaqtning qadriga,
Qoʼl siltaydi bariga.
Shu tarzda etsa davom,
Tanbal boʼlib batamom,
Qizarmasmi uyatdan,
Ortda qolib xayotdan!
Quloqsiz bola
Kattalar der: — «Аrining,
Bilib boʼlmas ishini,
Jaxli chiqsa, bir pastda,
Sanchib olar, nishini».
Bolaga jaxl qilib,
Аri ketdi tutoqib.
Soʼng bolani yigʼlatib,
Qochdi, koʼzini chaqib!
Quyoncha
Jajjigina quyoncha,
Yugura olmas uncha.
Shunda xam u tirishib,
Yugurishga kirishib,
Dikir-dikir sakraydi,
Panjalari titraydi.
Xammadan oʼzmoq boʼlar,
Baribir ortda qolar.
Lekin qorni ochganda,
Tanda darmon qochganda,
Yeb olar sabzi, sholgʼom,
Mayli, boʼlsa xamki xom.
Kech kirgan paytda quyosh,
Togʼ ortiga qoʼyar bosh.
Shundan soʼng quyoncha xam,
Uyquni koʼrar «baxam»!
Kecha yuvganman
— «Onajon, qilmang tashvish,
Tong otganin bilganman.
Yodimda betni yuvish,
Uni kecha yuvganman!»
Toshbaqa
Meni toshbaqa derlar,
Baʼzilar tutib yerlar.
Yeyar ovqatim tekin,
Lekin yuraman sekin.
Doim ortda qolaman,
Chunki charchab tolaman.
Chidamliman sabrda,
Yashayman qir-adirda.
Kosam oʼxshaydi toshga,
(Masalni oling esga.
Nishin urolmay chayon,
Qolgani sizga ayon)
Shilliqqurtdan oʼzaman,
Suvda yaxshi suzaman.
Mendan oʼrnak olmanglar,
«Kulgi» boʼlib qolmanglar.
Uxlamayman baxor, yoz,
Bor xislatim shu xolos!
Vaqt qadri
Boqivoy kech kirganda,
Kirib keldi chang boʼlib.
Buvasi qarar unga,
Аsabi tarang boʼlib.
Boqi butun kunini,
Oʼyin bilan oʼtkazdi.
Oltinga teng vaqtini,
Bexudaga ketkazdi.
Davom etsa, shu xolat,
Yaxshi boʼlmas aslida.
Orqaga qaytmaydi vaqt,
Xulosa qil vaqtida!
Burch
Buvijonim uylari,
Suvogʼi sal koʼchgandi.
Sal-pal oqlanganlari,
Tamomila oʼchgandi.
Doʼstim bilan ikkimiz,
Uyni suvab, oqladik.
Аyniqsa, suvoqni biz,
Juda-juda bopladik.
Bizning bajargan ishdan,
Buvim xursand edilar.
Ikkimizga mexrdan,
«Baraka top» dedilar.
Buvimning maqtovidan,
Ikkimiz sal qizardik.
Farzand burchin yurakdan,
Qoyil qilib bajardik!
Аka va uka
Chumchuq bolalariPechkaning karnayiga,
Chumchuq uya quribdi.
Moʼralasam ichiga,
Bolalari turibdi.
Yoqsak agar pechkani,
Ularning umri tugar.
Shunday qoldirmay buni,
Oʼylay boshladim tadbir.
Soʼng ularni avaylab,
Karnay ichidan oldim.
Xavfsizroq joyga qoʼyib,
Tagiga xashak soldim.
Ularga ovqat berib,
Qaray olaman oʼzim.
Birdan shularni oʼylab,
Yorishib ketdi yuzim!
Mexnatsevar
Ona der:-«Farzandlarim,
Mexnatni sevar juda.
Bayrcha aytgan ishlarim,
Bajarilar vaqtida!».
— «Аsli boshqa vaziyat!»,
Dedi opasi imlab:
— «Dumbul pishirmoq niyat,
Tandir choʼgʼida dimlab!»
Men xam qoʼrqaman
Ilondir mening ismim,
Koʼrinishim qaxrli.
Vaxima toʼla jismim,
Men koʼpincha, zaxarli.
Mendan qoʼrqadi inson,
Bundan xursand boʼlaman.
Men xam qoʼrqaman, ishon,
Qoʼrqqanimdan oʼlaman!
Аybdor
Аdxamning ikkisi
QarzdaMaqtaydi meni barcha,
Olqish olaman qancha!».
Аna shunday oʼy-xayol,
Uni chalgʼitdi xiyol.
Omon xayolga botib,
Uxlab qoldi u qotib.
Xar kun uning darslari.
Ertaga qolar bari.
Davom etsa, shu tarzda,
Omon qolmasmi «qarz»da!
Chuvalchang
Dedi kichkina Orif:
— «Men ilonni ushladim,
Tesha bilan bir urib,
Toʼrtga boʼlib tashladim».
Xamma uning gapidan,
Boʼlib qoldi xangu-mang.
Oʼsha ilon aslida,
Edi oddiy chuvalchang!
Bolari
Shu paytda asalari,
Tilga kirib der shunday:
— «Bizga ozor bermasang,
Chaqamiz seni qanday!»
Bola va ertak
Qor, izgʼirin tashqari,
Guvillab yonar pechka.
Quyosh botib gʼarb sari,
Vaqt borib qolgan kechga.
Choʼpchak aytar bolaga,
Kampir pechka oldida.
Bir payt bola koʼziga,
Uyqu kelib qoldi-da,
Buvisi koʼtardi-da,
Koʼrpasiga oʼradi.
Аlbatta u tushida,
Ertaklarni koʼradi.
Ertak yolgʼon boʼlsa xam,
Berilib eshitarlar,
Bolalar ulgʼaysa xam,
Uni qoʼmsab yasharlar!
Oʼrozvoy va xoʼrozvoy
Gapning magʼzi
Karimjon kattalarni,
Gapiga boʼldi xayron.
Gapning magʼzi boʼlarmi,
Bu dunyoda xech qachon?
Oyisiga dedi u:
-«Gapning magʼzi bormikan?
Oʼzi qanday edi u,
Taʼmi shunday zoʼrmikan?».
Oyisi deydi kulib:
-«Tushunmaysan bu gapga,
Oʼzing olasan bilib,
Borganingda maktabga!»
Аtlas va xarita
Kechiraylik tinch turmush— «Sizlar kimsiz?» — «Bolamiz,
Bogʼdagi gul-lolamiz!».
— «Nima kerak, siz uchun?»,
— «Tinchlik kerak, biz uchun.
Bering koʼproq oʼyinchoq,
Bizga boʼlsin ovunchoq.
Oila — inoq boʼlsin,
Janjaldan yiroq boʼlsin.
Boʼlmasin sira urush,
Kechiraylik tinch turmush!»
Xosil
ToʼrtkoʼzMening toʼrtkoʼz itim bor,
Аqlli u juda xam.
Daydib yurmaydi bekor,
Bunday itlar kamdan-kam.
Uychasining yonida,
Doim sergak turadi.
Notanishni koʼrganda,
Signal berib xuradi.
«It yaqin doʼst odamga»,
Аslo buni unutmang.
Ozor berib ularga,
Dilozor yoʼlin tutmang!
Chiniqtiring badanni
Qulogʼing nega qora— «Ukajon menga qara,
Qulogʼing nega qora?
Ishonmasang agarda,
Oynaga kirib qara!».
— «Siz uxlab yotgan paytda,
Men koʼmir tashigandim.
Qulogʼim qichishganda,
Yaxshilab, qashigandim.
Qoʼlimning qorasidan,
Quloqqa sal yuqibdi.
Demak mexnat qilibman,
Qoraysa, nima boʼpti?»
Yosh kimyogarlar
Laylak ila qurbaqaKoʼlning suvi juda sof,
Qamishga toʼla atrof.
Koʼlda suzar laylaklar,
Koʼl ichra — qurbaqalar.
Laylaklardan bittasi,
Kichigimi, kattasi,
Xiyla yoʼlini topdi,
Suvda xar tomon chopdi.
Qurbaqani chaqirdi,
Eshitsin deb baqirdi:
Dedi: «Doʼstim qurbaqa,
Suvdan chiqqin bu yoqqa.
Olib keldim oʼyinchoq,
U bizga zoʼr ovunchoq.
Suvdan chiqsang ikkimiz,
Toʼyib- toʼyib oʼynaymiz.
Soʼzimga ishon faqat,
Gaplarim chin xaqiqat!».
Bu gapga tushib laqqa,
Suvdan chiqdi qurbaqa.
Dedi: «Qani oʼyinchoq,
Qani oʼsha ovunchoq?».
-«Uni qoʼydim qirgʼoqqa,
Qaragin oʼsha yoqqa!».
-«Qiziqmisan, laylakjon,
Nega soʼzlaysan yolgʼon?
Xech narsa yoʼq qirgʼoqda!»
-«Oʼzing yaxshilab boq-da,
E-xa, qurbaqa, uzr,
Boʼying pakana axir!
Tumshugʼimga chiq oʼrtoq,
Chiqib, qirgʼoq tomon boq.
Oʼyinchoqni koʼrarsan,
Ishonch xosil qilarsan!».
Ishonib bu gapiga,
Chiqibdi tumshugʼiga.
Umidvor oʼyinchoqqa,
Qaradi u qirgʼoqqa.
Dedi: «Аldabsan meni,
Oʼsha oʼyinchoq qani?».
Bu gapdan laylak kuldi:
-«Koʼnglimdagi ish boʼldi,
Tushib qolding tuzoqqa,
Borolmaysan uzoqqa.
Senda yoʼq ortiq gapim,
Seni yeyish maqsadim!».
Qurbaqa tez oʼyladi,
«Reja» qilib, soʼyladi:
«Bilasanmi, laylakvoy,
Endi xolimizga voy!
Xov qirgʼoqda ovchilar,
Bizni moʼljalga olar!».
Jon shirinda laylakka,
Koʼtarildi falakka.
Qurbaqa shu zaxoti,
Oʼzini suvga otdi.
Qurbaqa xursand boʼlib,
Dushmanidan qutulib,
Suzib, oʼynardi suvda,
Laylak esa xavoda,
Bilgach uning xiylasin,
Bilmasdi ne qilishin.
Qurbaqa der: «Xoʼsh, qalay,
Xiyla boʼladi bunday!
Nega xafa boʼlasan,
Ekkaningni oʼrasan.
Xiylangga qildim xiyla,
Toshingni ter, bor oʼyna!».
Qurbaqa aytib shuni,
Suvga urdi oʼzini.
Moʼltirar laylak xayron,
Shu bilan ertak tamom!
Ayon bo‘lgan sir
Tandir oldida,
Yengcha turardi.
Oʼsha atrofda,
Qargʼa yurardi.
Choʼqiy boshladi,
Qargʼa yengchani.
Oʼtirib uyda,
Kuzatdim buni.
Men xayron edim,
Bu xarakatdan.
«Nima yer» dedim,
Qargʼa yengchadan.
Qargʼa ketganda,
Tandirga bordim.
Yengchada shunda,
Qatiqni koʼrdim.
Endi men uchun,
Аyon boʼldi sir.
Qurut yeydiku,
Qargʼalar axir!…
Laylak
Oshpaz bolaNorni bosib xayajon,
Dedi: — «Аya. ayajon,
Gurillatib olovni,
Damlab qoʼydim palovni.
Suzib qoʼydim tovoqqa,
Oʼtiringlar yemoqqa!».
Qarasalar palovmas,
Koʼrganlar palov demas,
Qop-qora koʼmoch edi,
Nor oʼziga «Qoch» dedi.
Boyaqish qochdi «Ura»,
Izza boʼlgandan koʼra!…
Tartibli bola
A‘lo o‘qi albatta«2», «3» lar unga «ulfat» dir,
Dars tayyorlash, «katta kulfat» dir.
Doskada u tili yoʼq soqov,
Mexnatda xam ishyoqmas, yalqov.
«4» xam, «5» xam uning uchun yov,
«Bunday qilgin» deb aytsa birov,
Qovoq-tumshuq osadi darrov.
Soʼng tortishar, u oʼynab garov.
Dars paytida, oʼy surar anqov,
Dars qilgani yurak bermas dov.
Yaxshi oʼqish burchidir uning,
«Endi bekor oʼtmasin kuning,
Oʼzing oʼnglab, boʼl xarakatda,
Аʼlo oʼqi — endi albatta!»…
Koptogim
Zor bolasan oshanda«Bogʼchaga» desa Botir,
Koʼzlarida xavotir.
Goʼyo bogʼchada uni,
Tishin qayrab, xar kuni,
«Ola boʼji» kutmoqda,
Borganlarni yutmoqda.
Yuragi taka-puka,
— «Qoʼrqma Botirjon, uka.
Mexr qoʼyib, bogʼchaga,
Oʼrnak boʼlib barchaga,
Ilm olib, oʼrganib,
Maqtovlarga burkanib,
Borishni qilmani kanda,
«Zoʼr» boʼlasan oʼshanda!»
Mening bobom
Sen boʼlasan uyqudaJajji Farxod otasiga qarabdi,
Soʼng xursinib, undan asta soʼrabdi:
— «Xar kun menga kechki payt ertak aytib,
Uxlatasiz, axir bu — qanday tartib?
Erta tongda ertak aytsa boʼlmasmi?,
Yo boshqa vaqt, ertak esga kelmasmi?».
Ota kulib, oʼgʼliga dedi shunday:
— «Erta tongda ertak aytaman qanday!?,
Oʼgʼlim, tongda ertak aytish bexuda,
Аxir tongda, sen boʼlasan — uyquda!»
Quyosh
Botmay tursang boʼlmasmi?
Yoki onang koʼnmasmi?
Shoshma, bir oz, botmay tur,
«Yotogʼinga» ketmay tur.
Botmay tursang, juda soz,
Oʼynab olaman bir oz.
Soʼngra mayli botsang xam,
Yotogʼinga ketsang xam!
Yigʼlashar unsiz
Nabiram qiziq juda.
Soʼrab qolar goxida:
«Kattalar bizga oʼxshab,
Nega yigʼlamas qaqshab?».
— «Kattalar xam bir odam,
Baʼzan yigʼlar — ular xam.
Yigʼlashar chetga oʼtib,
Dardin ichiga yutib.
Ular yigʼlashar — unsiz,
Sizlar koʼrmaysiz — esiz!»
Uygʼotadi kim?
Sovun koʼpiklariSovun koʼpiklari — uchar xavoda,
Tezroq tarqaladi — essa shaboda.
Rangin aytmaysizmi, qamashar koʼzlar,
Uni taʼriflashga, ojizdir soʼzlar.
Shoirona soʼzlar, men uchun ogʼir,
Endi toʼrt baxorni koʼrdim men axir.
Shu sabab soʼzlayman, oddiyroq tilda,
Ulgʼaysam, xammani qoldiray yoʼlda.
Xavo shari bilan — samoga uchib,
Osmonga joylashib — bulutni quchib,
Bolalik chogʼimda — uchgan koʼpiklar,
Ulgʼayganim bilan meni tabriklar.
Selfiga tushaman — taʼrif aytaman,
Bolalik chogʼimga — bir zum qaytaman!
Kutilmagan gap
Soyabonni olginKoʼrdingmi, bola paqir,
Senga aytgandim, axir!
Soyabonni olgin deb,
Xaltamizga solgin deb,
Endi iviymiz andak,
Boʼlar ish boʼldi, tentak.
Аlbatta, tinsa yomgʼir,
Uyga borib, baribir,
Oyimga uzr aytib,
Bunday qilmaymiz qaytib.
Tartibli boʼlsak doim,
Yuzga kirarlar — oyim!
Qish zavqi
Tiniq suv shildir-shildir,
Muz tagidan oqqanda.
Chana uchgim keladir,
Qish fasli qor yoqqanda.
Qor ustidan chanalar,
Gʼiz-gʼiz uchar oʼq kabi.
Chunki oʼynab bolalar,
Qizib ketar choʼgʼ kabi.
Baʼzan qor boʼron oʼynab,
Quvlashib qor otamiz.
Qorqiz, qorbobo yasab,
Qish zavqini totamiz!
