… Dunyoning bir qismini kezib chiqdim, ko‘p ishlarni tajriba qildim, qiyinchiliklarga yo‘liqdim, kishilar bilan suhbat qurdim, ulug‘ ishlarga qadam bosdim, narsa-hodisalarning achchiq-chuchugini totdim, kitoblarga murojaat qildim, olimlar xizmatida bo‘ldim, umrimni dunyo kezish bilan o‘tkazdim, ajoyibotlarni ko‘rdim. Ko‘rdimki, umr va dunyodan ko‘ra tez shoshilib, yo‘q bo‘lib ketadiganroq, o‘lim va oxiratdan ko‘ra yaqinroq, orzudan ko‘ra uzoqroq, xotirjamlikdan ko‘ra go‘zalroq narsa yo‘q ekan. Dunyoyu oxirat yaxshiligini qanoatda dunyoyu oxirat yomonligini esa ta’mada ko‘rdim.
Shariat va dinning poydevori sabr va ishonch ekan.
Hamma fuzaloyu fusaho, munajjimu bilimdonlarni bir chivin qanotini yaratishdan ham ojiz, boshi aylangan, nochor… o‘z ojizligi va nuqsonini tan olgan ko‘rdim…
Bas, yaratish, buyurish, bilim va qudrat sohibi har qanday nuqsonlardan pokdir.
… Olloh bilimdon, qudratli, mislsiz. U har narsani eshitib, ko‘rib turuvchidir. Eng go‘zal bezak tavozelik, eng xunuk narsa baxillik ekan.
Husni xulq (chiroyli xulq) dan ko‘ra yaxshilik qo‘shadiganroq, hasaddan ko‘ra yomonlik ustiga yomonlik qo‘shadiganroq narsani ko‘rmadim.
Ko‘rdimki, eng noyob ne’mat rostgo‘ylik va qahramonlik, eng og‘ir og‘riq esa yomon va munofiq do‘stlar ekan.
Podshohlar qalblaridanda qattiqroq diyda, kambag‘al uchun yamoqlarni bir-biriga ulashdan ko‘ra chiroyliroq ziynat ko‘rmadim.
To‘g‘ri so‘zlikdan ko‘ra go‘zalroq ziynatni ko‘rmadim.
Ibodatlarning eng afzali farzlarni ado qilish, odatlarning eng ma’quli va chiroyligi esa gunohlardan, odamlarga ozor berishdan tiyilishi ekan…
… Vaqtni «essiz», «qaniydi», «koshkiydi» lar bilan o‘tkazgan kishining umri eng qisqa umr ekan.
Muvaffaqiyatni sa’y-harakatda, muvaffaqiyatsizlikni esa loqaydlik va dangasalikda, baloni tilda, halovatni esa sukutda ko‘rdnm.
Xoru zorlikni mahluqlar xizmatida, azizu mukarramalikni esa Xoliq xizmatida bo‘lishda ko‘rdim.
Qiziquvchini (ko‘ngil bergan) mashg‘ul, zohidni esa bekoru forig‘ xohlovchini izlayotgan, da’vogarni yolg‘onchi ko‘rdim.
Ochko‘zni mahrum, dunyoparastni g‘amgin ko‘rdim. Eng yaxshi savol-javobni kishining o‘z nafsi bilan hisoblashishda, oqilni oxiratga, johilni dunyoga intilishda ko‘rdim. Nafsni sharmandalik va do‘zax sari (odamlarni) haydashda ko‘rdim. Ochko‘zlik za gunohkorlik botqog‘iga botganlarni, isrofgarlarni ko‘rdim. Jannatga kirishni halol yeyish va mahal (amrimahol) bajarib
bo‘lmaydigan ishlarni tark qilishda ko‘rdim. Do‘zaxga yo‘lni esa havoyi nafsda ko‘rdim.
Ko‘rdimki, shaytonning xaloyiqqa sulton bo‘lib olishi dunyoni yaxshi ko‘rishlikda ekan. O‘liklardan ularning holatlari, (qolgan) uylari va molu davlatlaridan ibratlanmagan kimsalarni nodonlikda, Olloh belgilab qo‘ygan hadlardan oshgan kimsalarni esa baxtsizlikda ko‘rdim.
Ko‘rdimki, insonga keladigan barcha ofatlar tilda ekan.
Ko‘rdimki ekmagan o‘rmaydi.
Shafqat qilmaganga shafqat qilinmaydi.
Aldanishdan saqlaning. Saqlaning.
Ko‘rdimki, eng yaxshi do‘st ilm ekan… aqlli esa yaxshiliklarga chorlashda ko‘rdim…
Ko‘rdimki, o‘z-o‘zini tarbiyalay olgan va shahvatlardan tiyila olgan kishi eng kuchli ekan.
“Faqirlik haqida risola” (arabchadan Muqim Mahmud tarjimasi). «Sihat-salomatlik» jurnali, 1994 yil, 6-son.
ziyouz.uz
