NASA / JPL-CaltechNASA Yevropa (Yupiter yo‘ldoshi)ga mikrorobotlar guruhini yuborish mumkin boʻlgan SWIM loyihasi ustida ishlashni davom ettirishga qaror qildi. NASA reaktiv harakati laboratoriyasi veb-saytiga koʻra, ular sunʼiy yoʻldoshning yerosti okeaniga muzni erituvchi kriobot yordamida yetib borganida uning xususiyatlarini oʻlchashi va biomarkerlarni qidirishi kutilmoqda.
Yupiterning yoʻldoshi Yevropa astrobiologlari uchun Quyosh tizimidagi eng qiziqarli jismlardan biri boʻlib, uning muzli qobigʻi ostida koʻp kilometrlik suv okeani joylashgan. Okean Yupiterdan kelayotgan toʻlqin kuchi taʼsirida sunʼiy yoʻldosh yadrosining qizishi tufayli muzlab qolmaydi. Okean yer qobigʻidagi yoriqlardan suv bugʻini chiqarib yuboradigan geyzerlarni keltirib chiqaradi va uning tubida mikrobiologik hayot shakllarining paydo boʻlishi uchun sharoitni taʼminlab beradigan gidrotermik jarayonlar sodir boʻlishi mumkin. Hozirgi vaqtda Yevropani nishonga oladigan Europe Clipper va JUICE (Jupiter Icy Moon Explorer) sayyoralararo stansiyalari, shuningdek, Europa Lander moduli ishlab chiqilmoqda.
SWIM (Sensing With Independent Micro-Swimmers) loyihasi 2021-yilda NIAC (NASA Innovative Advanced Concepts) dasturi doirasida astronomiya va astronavtika sohasidagi innovatsion gʻoyalarni qoʻllab-quvvatlash uchun tanlab olingan va kelgusi oʻn yillikda amalga oshirilishi mumkin. SWIM ultratovush yordamida aloqa qila oladigan, uzunligi taxminan 12 santimetr va hajmi 60 dan 75 kub santimetrgacha boʻlgan, 3D bosma suzuvchi xanjar shaklidagi mikrorobotlar guruhi yordamida Yevropa okeanini oʻrganadi. Uzunligi 10 santimetr va diametri 25 santimetr boʻlgan (SESAME loyihasi doirasida ishlab chiqilmoqda) kriobotga qirqtaga yaqin robotni yuklash mumkin. Kriobot esa muzni eritib, Yevropa qobigʻidan oʻtadi. Robotlar okeanga tushganda, uning xususiyatlarini, masalan, harorat, shoʻrlanish, kislotalilik va bosimni tahlil qiladi hamda biomarkerlarni qidiradi.
NASA 2022-yil iyun oyi oxirida SWIM loyihasi ishning birinchi bosqichini muvaffaqiyatli yakunlagani va ikki yilga moʻljallangan ikkinchi bosqichga oʻtish huquqini qoʻlga kiritganini eʼlon qilgan edi. Loyiha jamoasi esa 600 ming dollarni qoʻlga kiritdi. Endilikda robot prototipini, robotlarning bir-biri bilan aloqa qilish tizimini loyihalash, prototiplash va sinovdan oʻtkazish, shuningdek, robotlar guruhi uchun boshqaruv modelini shakllantirish kerak.
Muallif: Aleksandr Voytyuk. Ushbu maqola nplus1.ru saytidagi “NASA одобрило продолжение работ над роем плавающих микророботов для океана Европы” nomli maqolaning tarjimasi.
Muqova surat: NASA / JPL-Caltech
