Geografiya fan oyligining ochilish marosimiga bag’ishlab tayyorlangan tadbir senariysi
I-B:
Assalom, O‘zbegim, ozod Turonim,
Mustaqil diyorim O‘zbekistonim.
Kelajagi buyuk ulug‘ diyorsan,
O‘zingga xon-sanu, o‘zingga beksan.
Istiqloling muborak, senga, Vatanim
O‘z erking muborak, buyuk Turonim
II-B: Daryolar, dengizlar, tog‘larga makon,
Bog‘lari, chamani oltinlarga kon,
Bir go‘zal diyor bor: cho‘llari bo‘ston,
Sharqimning mash’ali, sen, O‘zbekiston!
I-B:Assalomu alaykum hurmatli ustozlar, qadrli o’quvchilar.
Barchangizni mustaqilligimizning 24 yilligi bayrami va yangi o’quv yilining boshlanganligi bilan tabriklaymiz.
II-boshlovchi:hammangizga yahshi ma’lumki o’quv yilining har bir oyi ma’lum bir fanga ba’gishlanadi. Yangi o’quv yilining birinchi oyi esa geografiya fan oyligi hisoblanadi.Geografiya fan oyligining ochilish marosimiga hush kelibsiz.
I-B:Shunday ekan, yana bir bor barchangizga hayrli kun! Bugun biz sizlarni geografiya fan oyligining boshlanganligi munosabati bilan tayyorlangan bayram tadbirimizni tomosha qilishga taklif etamiz.
II-B”Geografiya –insoniyatning beshigi hisoblanmish yer sayyorasi va uning tasvirini o’rganuvchi eng qadimiy fandir, murg’ak qalblarni o’zi yashab turgan zamin hamda uning ajoyib va g’aroyib tabiat sirlaridan ogoh etganligi bois uni sevib o’qimaydigan o’quvchi bo’lmasa kerak.
I-B:Kishilik jamiyati vujudga kelibdiki, geografiya fani mavjuddir, chunki qadimgi sayyohlarning o’zga qit’alarga qiziqib yo’l olishlari, undan ham ilgariyoq yo’llarni aniqlab olishlari uchun tosh va yog’ochlarga shartli ko’rsatkich belgilarini ishlata olishga harakat qilishlari, yerning shakli va kattaligi haqidagi gipotezalar fikrimiz isbotidir.
II-B: Bashariyatning ko’hna tarixiga nazar tashlasak.Geografiya fani insoniyatga nima berdi?
I-B:Geografiya fani va uning jasur, jonkuyar sayyohlari bo’lmaganida balki Amerika, Afrika, Avstraliya qit’alari , tog’larning balandligi, cho’qqilar, okean osti cho’malari, noyob yer osti va usti boyliklari, o’zga qit’a jonzotlari, tabiat mo’jizalarini va bir qancha noyob durdonalar noma’lumligicha qolgan bo’lardi.
II-B:Shuningdek, butun sayyora aholisi, uning ishlab chiqarish jarayonlari, ijtimoiy iqtisodiy ahvoli hamda yer sharining ekologik vaziyatlarini o’rganib bo’lmasdi.
I-B: Shunday ekan,
Buyuk sayyoh olimlarning kashfiyoti –bu,
Yer kurrasin baxs etuvchi kuy-bayoti-bu,
Zamindagi mavjudotlar xur-xayoti-bu,
Sayyoramiz sayrati-geografiya –bu.
II-B:
Bu demakki, jasoratlar majmuasidir,
Sayyohlarning tasavvuri, tasviri shudir,
Qalbingizga beruvchi olam-olam ziyo nur,
Tabiatni o’rgatuvchi geografiya-bu.
I-B:
Barcha olam sirlari jam bo’lgan bunda,
Shoir qalbin zabt etuvchi ilhom ham shunda,
Hayollarni tilsimlagan sehrlar shunda,
Mening ezgu ko’ngil torim geografiya-bu.
II-B:
Kurramizni ob-xavosi sahovatidan,,
Yer yuzining go’zal, nodir tarovatidan,
Turli-tuman jonzotlari nabotatidan,
Hikoyalar so’zlaguvchi geografiya-bu.
I-B:
Al-beruniy, Bobur Mirzo, Dono Ulug’bek,
Magellan, Kolumb hamda Fransiz Dreyk
Filosofiya yaratgan emishlar buyuk,
Tabiiy fanlar sultoni geografiya –bu.
II-B: navbatni 6- sinf o’quvchilariga beramiz.
Ular “Tabiatdan yaralgansan” she’rini ijro etishadi.
She’r: “Tabiatdan yaralgansan”
Go’zal diyor, moviy osmon,
Suv ho’p zilol, tanga darmon,
Desalar hech qosh chimirma
Tabiatdan yaralgansan.
Sochingni shamol o’ynasa,
Xazon kabi undan qochma
Boshing silab yomg’ir yog’sa,
Labing burib pana topma.
Oftop o’tib qizdirsa bosh,
Yuz o’girma ayla bardosh
Qalbingdagi qora otash,
Tabiatdan yaralgansan.
Tabiatning ajib siri,
Mana shunday tuzilgandir,
Tovus kabi go’zalliging
Tabiatdan yaralgandir.
I-B: Endi davramizga GEOGRAFIYA darsligini taklif etamiz.
(Davraga geografiya darsligini kattalashtirilgan nusxasini ko’tarib olgan o’quvchi kirib keladi.)
“Geografiya so’zi”
Qadimda Eratosfen,
Atagan fan o’sha men,
Yunoncha so’z geo Yer,
Grafochi-yozaman der.
O’zbekchaga o’girsak,
Yerning tasviri demak
Buni har bir o’quvchi,
Albat bilmog’i kerak.
Ikki jonim bor mening
Yer shari shonim mening,
Tabiatdir vujudim,
Sizlar mening bor-budim.
Bir tarmog’im tabiat,
Shaydosi bo’lsa agar,
Ikkinchi bilim, qoida,
Jam ho’jalik faoliyat.
II-B: Hurmatli o’quvchilar, sizlar bilasizki geografik bilimlar, o’z-o’zidan to’planib qolmaydi.Bu bilimlarning to’planib biz o’quvchilarga yetib kelishida buyuk geograf olimlarning xizmatlari benihoya kattadir.
I-B:davramizga buyuk geograf olimlarimizni taklif etamiz.
Davraga buyuk sayyoh va olimlarning portretlarini ko’tarib olgan bolalar kirib kelishadi va “Buyuk geograflarmiz” she’rini ijro etishadi.
Dunyo xaritasini
Birinchi bor tuzgan kim?
So’rasalar o’sha men
Nomimdir Eratosfen.
Globusni birinchi
Yaratdik biz ikovlon,
Menman nemis Behaym,
Beruniy o’zbek o’g’lon.
Dunyo bo’ylab, eng avval,
Sayyoh u kim, bo’lgan ekan?
Savolingiz etay hal,
Uning nomi Magellan.
Sandiq to’la javohir izlab ,
Hindistonni borardim ko’zlab,
Hayolimni ummon oldimi?
Dilga boylik hayol soldimi?
Orol tomon yuzlanib nogoh,
Hindu dedim aholisin goh,
Sharqiy Hindiston deb atadim,
Men sayyohlik burchin o’tadim,
Kolumb nomim mamlakat oldi,
Xatolarim tarixda qoldi.
II-B: shu o’rinda atoqli shoirimiz Abdulla Oripovning quyidagi misralarini aytib o’tmasak bo’lmas:
Uhlar Kolumb ham hali,
Dengiz ortin yoritdi ilk bor,
Beruniyning aql mash’ai
Kolumbda bor alamim mani,
O’zbekiston Vatanim manim
I-B: aziz o’quvchilar, geografiya fanida eng ko’p ishlatiladigan atamalar bu-gorizontning tomonlaridir. Qani kim aytadi gorizont tomonlari bular qaysi?
O’quvchilardan biri javob beradi.
II-B:hozir biz davramizga gorizont tomonlar-shimol, shrq, janub, g’arb ni taklif etamiz.
(Davraga tomonlar tasvirlangan plakat ko’targan o’quvchilar kirib kelishadi.)
Shimol: Hamma mendan qo’rqar nomimdur –shimol,
Sovuq keltiraman har vaqt bemalol,
Sizlarga kelmasin sovug’im malol,
Men qahraton qishning erkasi –shimol.
Janub: Olingiz meni tanib,
Men issiq tomon-janub.
Sharq: Quyosh chiqadigan tomonman o’zim,
Ummondan ustinroq mening har so’zim
Sevimli sharqdirman ta’rifim doston,
Shoirlar so’zida, nur tomon yuzim.
G’arb: Men hammadan go’zalroqdirman
Shuning uchun maftunkordirman.
Quyoshjonga in qilib bergan,
“Kun botarman” baxtiyordirman.
Tadbir shu tariqa davom etadi. Tadbirda yana qiziqarli savol-javoblar va kichik sahna ko’rinishlari namoish etish ham mumkin.Boshlovchilar o’quvchilarni fan oyligi rejasi va unda o’tkaziladigan tadbirlar, musobaqa hamda bellashuvlar mavzusi bilan tanishtirishadi va barchani ularda faol qatnashishga taklif etishadi.
Tadbir Vatan haqida aytilgan qo’shiq ijrosi bilan yakunlanadi.
