Bir eshak bor ekan. U o‘zini juda aqlli deb bilar ekan.
Kunlardan bir kuni u bir boqqa kiribdi. Qarasa, daraxtlarda mevalar, polizda qovun-tarvuz-u, qovoqlar pishib yotgan emish.
Eshak daraxtlardagi mevalarga, polizdagi qovoqlarga qarab, diqqat qilibdi. Shalpang quloqlarini qimirlatib:
— Tabiat-ku hamma narsani bilib yaratgan-a, lekin ko‘p narsalar borki, ularni boshqacharoq qilib yaratish kerak edi-da, — debdi.
Daraxt shoxida o‘tirgan chumchuq eshakdan:
— Qani, ayt-chi, senga bularning nimasi yoqmadi? — deb so‘rabdi.
— Ko‘rmaysanmi, — debdi eshak, olma va qovoqlarga imo qilib, — shunday katta daraxtlarning solgan mevasini qara — bolaning mushtumidan ham kichkina. Endi anovi qovoqlarni ko‘r: kallamday keladi, nozik palaklarda ilinib turibdi…
— Bunda hikmat nima qiladi, — debdi eshak. — Hamma hikmat shunda-da, — debdi chumchuq. — Olmalar qovoqdek, qovoqlar olmadek bo‘lsa, tuzuk bo‘lardi.
Shunday deb, eshak olma daraxtiga surkangan ekan, bitta olma uzilib «taq» etib boshiga tushibdi.
— Voy boshim! — debdi eshak, — yorilayozdi… Chumchuq kulib:
— Yaxshiyamki olma qovoqday emas, bo‘lmasa miyangning qatig‘ini chiqarib yuborardi, — debdi.
— Rost aytding, og‘ayni! — debdi eshak va olma daraxti tagidan nari ketibdi.
Ertaklar, O‘zbek xalq ertaklari
