Kasallikka moyillik nasldan-naslga o’tishi mumkin, lekin bunday holatda ham keltirib chiqaruvchi omillar ta’sirisiz kasallik o’zini namoyon qilmaydi. Bavosilni keltirib chiqaruvchi va uning rivojlanishiga turtki bo’luvchi omillarga quyidagilar kiradi:
O’troq kasb;
Semizlik;
Irsiy moyillik;
Kamharakat turmush tarzi (gipodinamiya) yoki kamharakatlik bilan bog’liq ish;
Mushaklarning haddan ortiq kuchanishi bilan bog’liq faoliyat (katta jismoniy zo’riqishlar);
Stress;
Tez-tez ichak faoliyatining buzilishi (qabziyat);
Infektisya tushishi;
Ichak va jigarda yallig’lanish va onkologik jarayonlar;
Noto’g’ri ovqatlanish;
Chekish.
Gemorroy alomatlari va belgilari
Aksariyat hollarda mazkur kasallik bosqichma-bosqich rivojlanadi. Dastlab bemorda orqa chiqarish teshigi atrofida biroz noqulaylik, og’irlik va qichishish hissi seziladi, ba’zan og’riq va qabziyat qayd etilishi mumkin. Bu hissiyotlar achchiq taomlar, alkogolli ichimliklar iste’moli, ba’zan jismoniy zo’riqishdan keyin kuchayadi.
Kasallikka og’riq sindromi, gemorroidal qon ketish, gemorroidal tugunlarning chiqib qolishi hamrohlik qiladi. Odatiy hollarda qon ketish defakatsiya jarayoni vaqtida yoki undan keyin yuzaga keladi. Qonning rangi qizg’ish bo’ladi, biroq, ba’zi hollarda to’q rangli va quyqalar bilan bo’lishi ham mumkin. Tez-tez qon ketishlar natijasida kamqonlik rivojlanadi.
Gemorroyda tugunlar orqa chiqarish teshigi ichida (ichki — bemorga ko’rinmaydi) va tashqi bo’ladi. Ba’zi hollarda bemorda bir vaqtning o’zida ham tashqi, ham ichki gemorroy kuzatilishi mumkin.
Gemorroidal tugunlarning anal teshigidan chiqib qolishi ko’pincha bosqichma-bosqich rivojlanadi. Dastlab faqat defakatsiya vaqtida chiqsa, keyinchalik kuchanish, og’irliklar ko’tarish, yo’tal, aksa urish vaqtida ham bu hol kuzatila boshlaydi. Dastlabki bosqichlarda tugunlar osonlikcha joyiga qaytariladi, keyinchalik esa doimiy ravishda anal kanali tashqarisida joylashadi. Gemorroyning har qanday bosqichida tugunlarning nekrozi va trombozi rivojlanishi mumkin, bu klinik tasvirning og’irlashishiga sabab bo’ladi.
Rivojlanish bosqichlari
1-bosqichda orqa chiqarish teshigida gemorroy tugunlarini sezish mumkin, ular qonashi mumkin, ko’p hollarda og’rimaydi
2-bosqichda tugunlar hojat chiqarish vaqtida tashqariga chiqishi kuzatiladi, lekin biroz vaqtdan keyin o’z joyiga qaytadi.
3-bosqichda bavosil tugunlari har qanday zo’riqishli jismoniy harakat vaqtida tushadi va tugunlar endi o’zi joyiga qaytmaydi, qo’llar yordamida joyiga tushiriladi
4-bosqichda bavosil tugunlari doimo orqa chiqarish teshigidan chiqib turadi va joyiga qaytmaydi, ko’pincha qon ketishi mumkin, tromboz rivojlanadi.Tugunlar shikastlanishi, og’riq, orqa chiqarish teshigida shish chaqirishi mumkin, bunday hollarda zudlik bilan shifokorga murojaat qilish kerak.
Tashxislash
Tashxis qo’yish uchun malakali shifokorga palpatsiya (qo’l yordamida tekshirish) qilish yetarli, lekin ba’zi hollarda UT tekshiruv, anaskopiya yoki rektoskopiya buyurilishi mumkin.
Gemorroyni boshqa xavfli kasalliklar bilan adashtirmaslik kerak. Axlatda qon uchrashi masalan, nafaqat gemorroy alomati, balki ichak o’smalari (rak), anal teshigi yorig’i, kolit, poliplar, kandilomalar alomati bo’lishi mumkin. Gemorroy kasalligi haqida tashxisni faqat shifokor qo’yishi mumkin.
Gemorroyni davolash
Gemorroyni dastlabki bosqichlarida (birinchi va ikkinchi) konservativ davolashadi: defakatsiya (hojat chiqarish) tartibga solinadi, najasning zichlik darajasi normal bo’lishi ta’minlanadi, dietaga amal qilinadi, ko’proq lavlagi, sabzi, anjir, o’rik, o’tlar, zig’ir, bug’doy kepagi, agiolaks, fayberlaks kabilar buyuriladi. Bemorlar ko’proq meva va sabzavot sharbatlari, shu jumladan, suyuqliklar ichishi kerak. Gemorroyni erta bosqichlarida gimnastika mashqlari, hammomlar, og’riq qoldiruvchi shamlar yordam beradi.
Kasallikni davolash asosini flebotrop preparatlar tashkil qiladi. Ular mahalliy venalarni tonusini oshirish va kavernoz organlarda qon oqimi va aylanishini normallashtiradi. Bemorga malhamlar, shamchalar shaklidagi preparatlar buyuriladi.
Keyingi bosqichlarida jarrohlik amalga oshiriladi. Bu bosqichlarda gemorroydan faqat jarrohlikdan keyingina to’liq qutulish imkoni bo’ladi. Jarrohlik aralashuvi kishi yuragiga vahima solsa ham, bu samarali usul hisoblanadi va retsidiv ehtimoli minimal bo’ladi.
Gemorroyni xalq tabobati yoramida davolash
Kasallikni bunday yo’l bilan davolashni yordamchi usul sifatida qo’llasa bo’ladi, lekin ular asosiy davolash o’rnini bosa olmaydi. Xalq tabobati vositalari bavosil belgilarini yengillashtirishi mumkin, lekin kasallikning sababi yo’qotilmaydi va ular tarkibidagi faol moddalar farmakologik preparatlarga qaraganda ancha kam bo’ladi. Ha, bu vositalar juda erta bosqichlarida foyda berishi mumkin, lekin biroz vaqt o’tgach, kasallik yana qaytalanishi mumkin.
Gemorroyni uy sharoitida davolash uchun xalq tabobati
Dastavval bemor gemorroy borligiga ishonch hosil qilishi kerak. Shuning uchun birinchi navbatda proktologga murojaat qilishi talab etiladi.
Shamlar:
Og’riq va yallig’lanishda xom kartoshkadan qilingan sham yordam beradi. Shamni o’tkir burchaklarsiz holda, barmoq hajmida qilish kerak. Lozim bo’lsa kungaboqar yog’i bilan yog’lanishi mumkin. Sham bilan kun davomida yurish mumkin, harakatga halaqit bermaydi va defakatsiya vaqtida o’zi chiqib ketadi. Bu avj olgan kasallik belgilarini susaytirishda yordam beradi, lekin jarayon 10 kun davomida amalga oshirilishi lozim. Zarur bo’lsa, 1-2 oydan keyin davolashni takrorlang.
Muzdan shamlar ham gemorroyni alomatlarini oldini olishda yordam beradi. Tibbiy qo’lqopining barmoq qismiga suv to’ldiring va muzlatgichga qo’ying, so’ng shamdan erib ketguniga qadar foydalaning. Ikki oydan keyin og’riq va qonash bezovta qilishi to’xtatiladi.
Gemorroyga qarshi uy sharoitida malham tayyorlash
Og’riq qoldiruvchi malham:
Xom lavlagi yoki sabzi qirg’ichdan o’tkaziladi
Chetan mevasi ezilib qo’shiladi
4 qism sariyog ‘yoki vazelin bilan aralashtiriladi
Doka yordamida kerakli joyga qo’yiladi
Yallig’lanishga qarshi malham:
1 qism asal mumiga 4 qism kungaboqar yog’i va biroz ezilgan piyoz qo’shiladi
Tashqi qo’llanilish uchun foydalaniladi
Klizma tayyorlash
4 osh qoshiq shuvoq o’simligini 1 litr suvda 6-7 daqiqa davomida qaynatiladi. Keyin 5-6 soat tindirishga qo’yilib, har kech shu yordamida lavlagi sharbati bilan galma-gal klizma qilinadi. Bu klizma shishni oldini olishda yaxshi samara beradi.
Xom kartoshka maydalab 1 osh qoshiq sharbati va 50 ml suvni aralashtirib ignasiz shprits yordamida klizma qilinadi. Klizma og’riq qoldiruvchi sifatida va yallig’lanishga qarshi samarali hisoblanadi.
Qabul qilish uchun vositalar
Har kuni 0,5 stakan hom karoshka sharbatini iste’mol qilish
4:2 nisbatda sabzi va ismaloq sharbatlari aralashmasi ovqatdan oldin 2-3 osh qoshiqdan ichish
Qovun sharbati ham ich qotishga qarshi yaxshi samara beradi
Xalq tabobati qon ketishini oldini olish uchun tuzlangan karamni me’yorida qabul qilishni tavsiya etadi
Dunyo xalqlari tabobati
Sibir tabiblari har qanday gemorroyni zuluklar yordamida davolashgan. Zuluk qonga to’ygach o’zi tushib ketadi, gemorroy esa qurib yo’qoladi. Shifokor bilan maslahatlashgan holda qo’llash tavsiya etiladi.
Rus tabiblari piyoz po’stlogidan gemorroyga qarshi foydalanishgan. Tog’oraga piyoz po’stlog’i solinib ustidan qaynoq suv solinadi, biroz sovigach, bavosil vanna qilinadi va toki suv sovigancha o’tiriladi.
Yodda tuting! Tashxisni va davolash kursini proktolog shifokor buyurishi kerak, noto’g’ri tutilgan ish vaziyatni yomonlashtirishi mumkin.
Kasallikni oldini olish
Gemorroning rivojlanishi yoki xuruj olishini oldini olish osonroq. Buning uchun axlat yumshoq bo’lishi, bemorni qabziyat qiynamasligi kerak. Shu sababli:
Ko’proq kletchatkaga boy mahsulotlar — meva, sabzavot va donli bo’tqalar iste’mol qilish;
Ko’proq suyuqlik iste’mol qilish;
Defakatsiya jarayonida haddan ortiq kuchanmaslik;
O’z vaqtida hojatxonaga borish;
Yengil jismoniy mashqlar bajarish;
Uzoq muddat harakatsizlikdan saqlanish kerak.
