1. Homiladorlik testi qanday ishlaydi?
Homiladorlik testi bitta prinsip bo‘yicha ishlaydi – siydikda (uyda foydalanish uchun testlarda) yoki qonda (laboratoriya testlarida) odamning xorionik gonadotropini (OXG) nomli maxsus gormonni aniqlaydi. U faqat homiladorlik vaqtida ishlab chiqariladi. Homilador bo‘lmagan ayolda uning bo‘lishi mumkin emas. Urug‘langan tuxum bachadon devoriga birikkan paytdan boshlab organizmda OXG darajasi taxminan har 2–3 kunda ikki baravar ko‘payadi hamda homiladorlikning 7–12 haftalariga kelib eng yuqori miqdorga yetadi. Qonda va siydikda uning mavjudligi bola tug‘ilgandan keyin taxminan uch haftagacha saqlanadi.
2. Homiladorlik testini kunduzi o‘tkazsa bo‘ladimi? Sutkaning qaysi vaqtida o‘tkazgan ma’qul?
Odatda homiladorlik testini o‘tkazish uchun ertalabki siydikdan foydalaniladi, chunki u ancha konsentratsiyalangan bo‘ladi. Biroq ham kunduzi, ham kechqurun o‘tkazsa bo‘ladigan test mavjud – aniq vaqt ahamiyatga ega emas. Bu oqimli test. Ular o‘ta sezuvchan bo‘ladi (o‘ramda 10 mMe/ml belgisini izlang) hamda ulardan foydalanishda siydikni hech qayerga to‘plash zarur emas – oqim ostiga qo‘yilsa kifoya.
3. Homiladorlik testi yanglishishi mumkinmi?
Barcha yo‘riqnomalarda homiladorlik testlari 95–99% aniq deb yozilgan. Shunday ekan, natija noto‘g‘ri chiqishi ehtimoli mavjud.
Demak, soxta manfiy natija (bo‘yida bo‘lsa ham test homiladorlikni ko‘rsatmaydi) quyidagi hollarda bo‘lishi mumkin, agar:
siz testni juda erta o‘tkazgan bo‘lsangiz hamda siydikda OXG darajasi hali nihoyatda past;
testning yaroqlilik muddati o‘tgan (testni xarid qilishdan oldin o‘ramni diqqat bilan o‘rganing);
testni noto‘g‘ri o‘tkazgan bo‘lsangiz (yo‘riqnomani diqqat bilan o‘qing, unda hammasi imkoni boricha sodda yozilgan);
test o‘tkazish arafasida ko‘p miqdorda ichilgan suyuqlik siydikka aralashib OXG konsentratsiyasini pasaytirib yuborgan bo‘lsa.
Test soxta musbat natijani ham ko‘rsatishi mumkin (bo‘yida yo‘q, test esa bor deydi):
agarda siz tarkibida OXG bo‘lgan bepushtlikka qarshi preparatlarni qabul qilayotgan bo‘lsangiz (odatda ular in’yeksiya ko‘rinishida bo‘ladi);
xavfli o‘smalar mavjud bo‘lsa;
musbat test natijasi vaqtidan ilgari tug‘ish yoki homila tushishidan keyin bachadonda urug‘langan tuxum qoldiqlari saqlanib qolganligini ham bildiradi.
4. Hayz kechikishining nechanchi kuni test o‘tkazgan ma’qul? Hayz kechikishigacha homiladorlik testini o‘tkazishdan ma’no bormi?
Homiladorlik testlarining sezuvchanligi katta rol o‘ynaydi. Odatda, aksariyat testlar 20–25 mMe/ml sezuvchanlikka ega (ml ga xalqaro birliklar). Ular hayz kechikishining faqat birinchi kunidan homiladorlikni aniqlash qobiliyatiga ega. Vaholanki, hayz kechikishigacha homiladorlikni aniqlaydigan ancha sezuvchan (10 mMe/ml) va shu bilan birga qimmatroq testlar mavjud, ular taxminan bo‘yida bo‘lgan paytdan boshlab 7–10 kundan keyin uni aniqlaydi. Hayz kechikishidan bir hafta o‘tgach esa homiladorlikni (agar u mavjud bo‘lsa) har qanday test ko‘rsatadi. Qonda OXG darajasi siydikdagiga qaraganda tezroq oshadi, shu bois homiladorlikni hatto hayz kelishidan oldin OXG uchun qon tahlili yordamida aniqlash mumkin (biroq, taxminiy bo‘yida bo‘lgan sanadan 7 kun o‘tgan bo‘lishi kerak). Tahlilni ayollar maslahatxonasi yoki tijorat laboratoriyalarida o‘tkazish mumkin.
5. Homiladorlik testidan qanday to‘g‘ri foydalaniladi?
Homiladorlik testlari turli xil bo‘ladi va ulardan yo‘riqnomaga muvofiq foydalanish lozim. Masalan:
Strip-testlar (chiziqcha testi)
Bu eng oddiy, arzon va eng tarqalgan testlardir. Chiziqchani ertalabki siydik solingan idishga muayyan belgigacha 10–20 soniyaga tushirish kerak. Shundan so‘ng testni gorizontal yuzaga qo‘yish lozim, bir necha daqiqadan keyin natijani baholash mumkin. Bitta chiziqcha bo‘lsa – siz homilador emassiz, test ikkita chiziqchani ko‘rsatsa – homiladorlik ro‘y bergan.
Planshetli testlar
Strip-testlar singari tuzilgan. Faqat qog‘oz chiziqcha plastik korpusga joylashtirilgan. Va oldindan to‘plangan ertalabki siydikni testga ilova qilingan pipetka bilan maxsus teshikka tomizish kerak. Testdagi bitta yoki ikkita chiziqcha ham natija haqida so‘zlaydi.
Oqimli testlar
Ularning qulayligi shundaki, siydikni hech qayerga to‘plashning zarurati yo‘q – test oqim ostiga qo‘yilsa kifoya. Bunda siydik albatta ertalabki bo‘lishi shart emas. Odatda oqimli homiladorlik testlari ancha sezuvchan bo‘ladi. Bunda ham ikkita chiziqcha – musbat, bitta chiziqcha manfiy natijani ko‘rsatadi.
Elektron testlar
Bunday testlarda namunani o‘ziga shimadigan maxsus uchlik bor, uni xohishga ko‘ra siydik solingan idishga tushirish yoki oqim ostiga qo‘yish mumkin. Natija 3 daqiqadan so‘ng o‘qiladi. Agar testda “+” belgisi yoki “pregnant” yozuvi paydo bo‘lsa – siz homiladorsiz, agarda “–” yoki “not pregnant” paydo bo‘lsa – yo‘q.
6. Nima uchun ikkinchi chiziqcha xira bo‘ladi?
Hatto test ikkinchi chiziqchani xira ko‘rsatgan taqdirda ham bu baribir sizning homilador ekanligingizni bildiradi, shunchaki qondagi OXG darajasi hali unchalik yuqori emas. Agar shubha qilsangiz, 3–4 kundan keyin takroran test o‘tkazing. OXG darajasi ancha yuqori bo‘ladi va chiziqcha shunda yorqinroq ko‘rinadi.
7. Eng yaxshi homiladorlik testi – u qanday bo‘ladi?
Sizga nima kerakligiga bog‘liq holda bu savolga javob turlicha bo‘lishi mumkin. Agar siz homiladorligingiz haqida imkon qadar ertaroq bilishni istasangiz, eng yaxshisi laboratoriyada qon topshirganingiz ma’qul (bo‘yida bo‘lgan deb taxmin qilinayotgan sanadan kamida 7 kundan keyin). Agar sizga qulaylik muhim bo‘lsa, kimgadir kunduzi foydalanish mumkin bo‘lgan, ham siydikni hech qayerga to‘plashni talab qilmaydigan oqimli test ko‘proq yoqadi. Boshqa birovga aksincha, testni oqim ostiga qo‘yish mushkul ishdek tuyuladi, ular uchun siydikni maxsus idishga to‘plab, unga eng arzon qog‘oz testini (strip-test) tushirish osonroq.
8. Onlayn homiladorlik testi – bu nima?
Eng yaxshi holatda – bu shunchaki aldov. Eng yomon holatda – firibgarlarga pul ishlab olish uchun imkon berish (masalan, testdan o‘tish uchun avval ma’lum raqamga sms jo‘natish zarur bo‘lsa). Bunday testlar turli xil bo‘ladi. Ayrimlar barmoqni ekrandagi ko‘k kvadratga qo‘yishni taklif qiladilar va bir necha daqiqa mobaynida u qizil rangga aylansa – siz homiladorsiz. Qolaversa, agar hatto siz barmog‘ingizni ekranga qo‘ymasangiz ham, kvadratning o‘zi birmuncha vaqtdan so‘ng qizaradi. Boshqa testlar hukm chiqarishdan oldin qator savollarga javob berishni taklif qilishadi. Masalan, “Sizda oxirgi vaqtda himoyalanmagan jinsiy aloqa bo‘lganmi?” va “Siz sut bezlari dag‘allashganini sezyapsizmi?”.
9. Test bachadondan tashqari homiladorlikni ko‘rsatadimi?
Agar urug‘langan tuxum bachadondan tashqarida birikkan bo‘lsa, oddiy homiladorlik testi baribir musbat natija ko‘rsatadi. To‘g‘ri, vaqtida aralashilmasa, bachadondan tashqari homiladorlikning o‘zi 7–8 haftada to‘xtaydi va buning hammasi qon yo‘qotish, og‘riqlar va ayol sog‘lig‘i uchun jiddiy muammolar bilan kechadi. Bungacha olib kelmaslik uchun bachadondan tashqari homiladorlikning erta belgilarini oldindan aniqlash va bunday homiladorlikni statsionarda to‘xtatish ma’qulroq. Bachadondan tashqari homiladorlikka, xususan, qorindagi pastga tortuvchi og‘riqlar va musbat homiladorlik testi fonida qonli ajratmalar ishora qilishi mumkin. Agar siz o‘zingizda mazkur alomatlarni sezgan bo‘lsangiz, zudlik bilan ginekologga boring. U UZI tekshiruvini o‘tkazadi, agar homiladorlik bachadondan tashqarida bo‘lsa, bachadonda urug‘langan tuxum mavjud bo‘lmaydi, biroq normal homiladorlikdagi kabi epiteliy kattalashgan bo‘ladi. Agar siz xatar guruhiga kirsangiz (tuxumdonlar yallig‘lanishi, avval ham bachadondan tashqari homiladorlik ro‘y bergan bo‘lsa), qon bo‘yicha sifatli testni dinamikada o‘tkazgan ma’qul. Bachadondan tashqari homiladorlikda qonda OXG darajasi me’yordagiga nisbatan pastroq bo‘ladi va test buni darhol ko‘rsatadi.
10. Test homiladorlikning qaysi muddatini ko‘rsatadi? Test homiladorlikning haftasini ko‘rsatadimi?
Na chiziqchali test, na planshetli, na oqimli, na elektron testlar sizga homiladorlik muddatini ko‘rsatmaydi. Ular faqatgina sifat tusiga ega – “ha” yoki “yo‘q”. Lekin baribir homiladorlikning taxminiy muddatini bilish mumkin, agar laboratoriyada qon bo‘yicha miqdoriy test o‘tkazilsa. U qondagi OXGning aniq darajasini aniqlaydi, shundan keyin shifokor u homiladorlikning qaysi haftasiga to‘g‘ri kelishini aytishi mumkin. Bunday testni o‘tkazish, xususan, nobud bo‘lgan homiladorlikni erta muddatlarda aniqlash uchun foydali. Agar embrion rivojlanishdan to‘xtab qolsa, OXG darajasi o‘sishdan ham to‘xtaydi hamda bu mazkur tahlilda ko‘rinadi.
