Asad Dilmurod (1947)

Asad Dilmurod 1947 yil 20 iyulda Samarqand viloyati Urgut tumanidagi Qoratepa qishlogʻida tavallud topdi. ToshDU (hozirgi Oʻzbekiston Milliy universiteti)ning jurnalistika fakultetida sirtdan tahsil oldi.

Mehnat faoliyatini “Urgut sadosi” gazetasida adabiy xodim sifatida boshladi (1969), soʻngra “Zarafshon”, “Oʻzbekiston ovozi” gazetalari, “Kamalak” (hozirgi “Yangi asr avlodi”) nashriyoti, “Sogʻlom avlod uchun”, “Sharq yulduzi” jurnallari, “Oʻzbekkino” milliy agentligida turli vazifalarda mehnat faoliyatini davom ettirdi.

Asad Dilmurod dastlab publitsist sifatida tanildi, sheʼrlari ham matbuotda tez-tez bosilib turdi. Keyinchalik badiiy nasrga qiziqib, “Osmonning bir parchasi” (1970) nomli hikoyalar toʻplamini eʼlon qildi. Tarixga qiziqib, tarixiy-maʼrifiy badialar yozdi, shu asnoda “Sherdor” tarixiy hikoyasi tugʻildi, soʻngra mazkur hikoya asosida qissa yaratildi (1986).

Adib ijodida tarix bilan zamon ruhi oʻzaro sintezlashgan, binobarin, “Non”, “Ogʻir kun”, “Koshin”, “Afrosiyob sukunati”, “Hukm”, “Xufton” kabi hikoyalari, “Tosh burgut” va “Sirli zina” (1983) qissalarida shunday holat kuzatiladi. Ana shu yoʻnalishdagi ijodiy tajribalari samarasi boʻlgan “Mulk”, “Girih”, “Intiho” (1988–1991) qissalari badiiy-estetik mazmuni qizgʻin bahslar qoʻzgʻadi. U milliy qahramonimiz Mahmud Torobiy taqdiri va qoʻzoloni tarixini oʻrganib, “Mahmud Torobiy” nomli roman yaratdi (1990–1998). Adabiy jamoatchilik, muxlislar iliq qarshilagan “Pahlavon Muhammad” romani (2001–2006) ham adibning moziy qatlariga chuqurroq kirib borayotganining nishonasidir.

Hazrat Sohibqiron maʼnaviyatini bezagan adolatpesha, shijoatkorlik, kamtarlik va talabchanlik fazilatlarini badiiy talqin qilish “Xilvat” (1996) hikoyasida yetakchi mavqeiga ega. “Mezon burji” (2008) qissasida Turonning buyuk hukmdori, ulugʻ sarkarda Amir Temur jonkuyar ota sifatida gavdalanadi. “Oq ajdar sayyorasi” (1995–1996) qissasi, “Alanquva” (2007), “Xayol choʻgʻlanishi” (2010) hikoyalari, “Fano dashtidagi qush” (1998–2002), “Rang va mehvar” (2012) romanlari ham oʻquvchilarni befarq qoldirmadi.

Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi Asad Dilmurod asarlari rus, ukrain, qozoq, tojik, turk, uygʻur tillariga tarjima qilingan. “Devona” adabiy ssenariysi asosida badiiy film tasvirga tushirilgan (2003).

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti, 2016) kitobidan.