Ter ajralishi yoki terlash — bu organizmni qizib ketishdan himoyalaydigan tabiiy jarayon, ayniqsa issiq havo sharoitida va jismoniy kuch ishlatish davomida. Teri yuzasidagi ter parchalarining bug’lanishi ortiqcha issiqlikni o’zi bilan olib ketadi va organizmni sovutishga yordam beradi. Ammo ba’zida buzilish yuzaga keladi va bu tabiiy vazifa o’ta ko’p terlashga aylanadi. Haddan tashqari terlash, masalan, tuyg’ularning kuchayishi yoki mas’uliyatli vaziyat oldida turish tufayli yuzaga kelishi mumkin, misol tariqasida taqdimot paytida yoki boshqa jamoat ko’rinishlarida qo’ltiq terlashi kuzatiladi.
Inson tanasi deyarli butunlay ter bezlari bilan qoplangan, lekin asosan qo’ltiqlar terlashi ko’proq bezovta qiladi, chunki bu sohada eng faol ter bezlari joylashgan. Ushbu bezlar tomonidan ajratiladigan ter tarkibida oqsillar va yog’li kislotalar mavjud bo’lib, ular sut yoki sarg’ish rangni beradi, kiyimdagi dog’lar aynan shu sababli sarg’ish tus oladi.
Terning hidi yo’q, lekin uning muhitida bakteriya rivojlanadi, metabolik mahsulotlar esa yoqimsiz hid taratadi.
Terlash va bakteriyalardan qutulish uchun kundalik gigiena qoidalariga rioya qilish, qulay harorat va namlik bo’lishi, qulay kiyimlar kiyish va o’ta kuchli hayajonlanmaslik kerak.
Terlash, namlik va hidni kamaytirishning bir qator usullari mavjud.
Terlashdan xalos bo’lish va davolash
Qo’ltiq terlashi kasalliklar tufayli chaqirilgan bo’lishi ham mumkin, lekin davolashni kosmetik va gigienik muolajalardan boshlash maqsadga muvofiq bo’ladi, agar ular yetarli bo’lmasa, so’ng tibbiy yordamga murojaat qilish kerak.
1. Har kui dezodorant yoki antiperspirantdan foydalaning. Ushbu vositalarni qo’llamasdan uydan chiqmang. Dezodorant va antiperspirant o’rtasidagi farq shundaki, dezodorant faqat hidni yashiradi, antiperspirant esa ter ajralishiga to’sqinlik qiladigan qo’shimchalarni ham o’z ichiga oladi Agar ortiqcha terlash bo’lsa, antiperspirant talab qilinadi, terlash me’yorda bo’lsa, dezodorantni qo’llashning o’zi yetarli.
Dezodorantlar qadimdan buyon ishlatilib kelmoqda, odamlar noxush hidlarni bartaraf qilish uchun turli aromatik moylardan foydalanishgan, keyinchalik atirlar kashf qilingan, hozirgi kunda ayollar, erkaklar va bolalar uchun mo’ljallangan juda ko’plab dezodorant va antiperspirantlar mavjud.
2. Dezodorantni yoki antiperspirantni to’g’ri ishlating. Ushbu vositalarning samaradorligi alyuminiy birikmalari tarkibiga bog’liq, shuning uchun ba’zan ular ta’sirlanish, achishish yoki qichishish keltirib chiqaradi. Shu sabab, ularni teri teshikchalarini kengaytiradigan muolajalar (masalan issiq dush) dan biroz vaqt o’tgach qo’llang.
Uxlashdan oldin quruq teri ustiga antiperspirantdan qo’llang. Kechasi organizm dam oladi va bu vaqtda odam kamroq terlaydi, shuning uchun qo’llanilgan vositani so’rilishi uchun vaqt bo’ladi. Ertalab yana bir qatlam qo’llang va bir necha soatga qoldiring, shunda uning ta’siri yanada kuchayadi.
Ammo, terlash havo va namlik o’tkazmaydigan matoli kiyimlar tufayli kelib chiqqan bo’lsa, hatto eng kuchli dezodorant yoki antiperspirant ham bunda yordam bermaydi.
3. Gigienik ma’tolardan tayyorlangan kiyimlarni kiying. Tabiiy matolar namlikni o’zlariga yutadi va havo o’tkazadi, ular ancha qulayroqdir va bakteriyalar uchun qulay muhit yaratmaydi. Sintetik tolalar namlik va issiqlikni ushlab turadi va bakteriyalar va ter hidi tarqalishini rag’batlantiradi.
Bambukdan yoki mikrotolalardan tayyorlangan zamonaviy matolar ham namlikni yutadi va u kiyimning yuzasidan ancha tezroq bug’lanadi.
4. Keraksiz hayajonlardan qutuling. Yangi ish boshlaganda, omma oldida nutq so’zlashda yoki birinchi uchrashuvga chiqganda, ko’pchilik odamlar noaniqlik tufayli hayajonli bezovtalikni his qilishadi, ularda yurak urishi tezlashadi va qo’ltiq terlashi boshlanadi. Ter ajralishi bezovtalikni yanada oshiradi va jarayon bir necha bor kuchayadi.
Bezovtalik bilan kurashish uchun, ularning sababini o’rganish kerak va vaziyatni o’zgartira olmasangiz, tashvishlanish be’mano ekanligini tan olishingiz kerak. Yetarlicha uxlash va ijobiy fikrlashga harakat qiling.
5. Sog’lom turmush tarzi, aerobika, yoga tinchlanishga, hayotda va kuchli ijobiy hissiyotlarda yuzaga keladigan stressni nazorat qilishga yordam beradi. Chuqur nafas olish, meditatsiya va shunchaki hushvaqtlik ortiqcha terlashdan qochishga yordam beradi.
6. Alkogol, sarimsoq, qahva, piyoz — tanada yoqimsiz hidini keltiradigan eng keng tarqalgan mahsulotlar. Ertalabki qahva ichimlikning harorati va organizmga kofeinning ta’siri tufayli terlashni kuchaytiradi. Terlashni kamaytirish uchun, biroz sovuqroq qahva yoki kofeinsiz qahva ichimliklarini ichish mumkin. Shuningdek qalampir kabi achchiq mahsulotlar ham terlashni chaqiradi.
7. Xalqona vositalardan foydalaning, yetarli miqdorda suv iching. Agar uzoq vaqt davomida dimiq xonada bo’lishga to’g’ri kelsa, antiperspirant ta’sirini upa (talk) yoki iste’mol sodasi yordamida kuchaytiring. Ter ajralishini kechiktirish uchun kislotali muhit yordam beradi, masalan, qo’ltiqlarni limon, laym yoki apelsin bilan arting. Sitrus — juda samarali tabiiy dezodorant.
8. Agar haddan tashqari terlash uzoq vaqt davomida yo’qolmasa, shifokor bilan maslahatlashib, terlash sababini aniqlashga harakat qiling, u kasallik, stress yoki ma’lum dorilarni ichish tufayli yuzaga kelgan bo’lishi mumkin. Ortiqcha terlash alomatlari oyoq, qo’ltiq ostida va kaftlarda paydo bo’ladi.
9. Og’ir holatlarda shifokor yoki ter bezlarini olib tashlash, yoki ter bezlariga ma’lumot olib boradigan asab oxirlarini uzib qo’yishdan iborat operatsiyani taklif qilishi mumkin. Ammo, bunday operatsiyalar natijasida ter ajralishi terining qolgan ter bezlarining faolligi bilan kompensatsiyalanishi mumkin.
