Har yilgi an’anaga muvofiq, O‘zbekistonda umumxalq xayriya hashari o‘tkaziladi. Hashar madaniyati va milliy urf-odatlarimizning bir qismi bo‘lib, atrof-muhitni obodonlashtirish va ehtiyojmandlarga yordam berishga qaratilgan. Biroq, ko‘p hollarda ishchilarning ish haqidan hasharga pul ushlab qolinishi masalasida noto‘g‘ri amaliyotlar kuzatiladi. Bu postda, xashar uchun pul yig’ish majburiymi degan savolga batafsil javob beramiz.
Xashar uchun pul yig’ishning qonuniy asosi bormi?
Eng avvalo, Mehnat kodeksining 269-moddasiga muvofiq, xodimning ish haqidan uning yozma roziligisiz pul ushlab qolinishi mumkin emas. Bu nafaqat hashar uchun, balki har qanday to‘lovlar uchun ham amal qiladi. Agar xodim o‘z roziligini yozma shaklda bermasa, ish haqi ushlab qolinishi qonunga zid hisoblanadi. Demak, xashar uchun pul yig’ish majburiy emas, balki ixtiyoriy bo‘lishi kerak.
Xodim roziligi qanday bo‘lishi kerak?
Ko‘p hollarda tashkilotlarda xodimlarning umumiy majlisida hasharga pul ajratish bo‘yicha qarorlar qabul qilinadi va bu barcha xodimlar nomidan yozib qo‘yiladi. Ammo bu qonuniy emas! Har bir xodim o‘zining shaxsiy roziligini berishi, ya’ni bu borada o‘zi alohida imzo chekish kerak. Faqat jamoaviy qaror bilan ish haqidan pul ushlab qolinishi mumkin emas. Shuningdek, xodimning ish haqidan pul ushlab qolish uchun yozma roziligi ham to‘g‘ri hujjat shaklida rasmiylashtirilishi kerak.
Hashar uchun pul yig’ish jarayoni
Ba’zi hollarda, buxgalterlar xodimlarning ish haqidan bir kunlik maoshni ushlab, «Mahalla» xayriya jamoat fondiga o‘tkazib yuborishadi. Bu jarayon avtomatik ravishda amalga oshirilishi mumkin, ammo bu noto‘g‘ri. Xodimlar bunday to‘lovni qabul qilmasligi yoki buning majburiy bo‘lganligini bilmasligi mumkin. Shuning uchun, har bir xodim o‘zining roziligini ochiq va aniq shaklda bildirishga haqli. Agar bunday rozilik bo‘lmasa, pul ushlab qolinishi mumkin emas.
Xodimlar o‘z huquqlarini bilishi kerak
Xodimlarning ish haqi ularga tegishli bo‘lib, uni ushlab qolish har qanday holatda ham ixtiyoriy bo‘lishi kerak. Xashar, albatta, o‘zbekona udum va milliy qadriyatlarimizning ajralmas qismi hisoblanadi. Hasharda qatnashish, jamiyatga hissa qo‘shish har kimning ixtiyoriga ko‘ra amalga oshirilishi kerak. Ammo, xodimning roziligi bo‘lmasa, uning pulini ushlab qolish qonunbuzarlikdir.
Hasharda qatnashish va pul ajratish ixtiyoriy
Xodimlar hasharga pul ajratishga ixtiyoriy ravishda qaror qabul qilishlari mumkin, lekin bu hech qachon majburiy bo‘lmasligi kerak. Shuning uchun, agar siz hasharga qatnashishga yoki pul ajratishga tayyor bo‘lsangiz, bu sizning shaxsiy qaroringizdir. Ammo pulingizni ushlab qolishdan oldin, tashkilotingiz buxgalteriyasiga oldindan yozma roziligingizni bildiring.
Xulosa
Xashar uchun pul yig’ish hech qanday holatda majburiy emas. Bu jarayon faqat xodimning yozma roziligi asosida amalga oshirilishi mumkin. Mehnat kodeksi xodimlarning ish haqini himoya qiladi va ularning roziligisiz hech qanday pul ushlab qolinmasligi kerak. Shu sababli, hasharda faol qatnashish yoki pul ajratishni o‘zingiz hal qilishingiz mumkin, lekin hech kim buni sizga majburan yuklay olmaydi.
