Amir Temur – buyuk sarkarda
Amir Temur jahonning to‘rt mashhur sarkardalaridan biri, kuragi yerga tegmagan buyuk lashkarboshi, xudo bergan salohiyatini to‘la-to‘kis namoyon eta olgan, o‘xshashi yo‘q buyuk armiya qo‘mondoni edi. Janggohlar san’ati, urush yo‘llari, lashkar tutish qoidasi, saflar rasm-rusumi Sohibqironning «Temur tuzuklari» kitobida batafsil yoritilgan.
Milodiy 1365-yilda Sirdaryo bo‘yidagi Chinoz yonida mo‘g‘ullar bilan bo‘lgan mashhur «Loy jangi»da Amir Husayn boshliq Turon cherigi (Amir Temur lashkarboshi edi) mag‘lub bo‘ldi. Bu 29 yoshli Amir Temurning umrida birinchi va so‘nggi mag‘lubiyati edi.
1366-yilda Qarshida Temurbek bor-yo‘g‘i 243 kishi bilan 12 ming kishilik dushmanga qarshi jang qildi va Tangrining inoyati-yu, sarkardalik salohiyati bilan zafar qozondi.
1368-yilda Badaxshonda qo‘li baland kelgan dushman Sohibqiron askarlarining ko‘pini qirib tashladi va 130 kishini asir qildi. Yonida bor-yo‘g‘i 13 navkar bilan qolgan Amir Temur mardlarcha Dobon tog‘i tepasiga chiqib yo‘lni to‘sdi va ko‘p jangu chorasiz qonli urinishlar evaziga o‘z askarlarini dushmandan qutqarib oldi. Keyinchalik Amir Temur o‘sha jangni eslab: «Ko‘p janglar qildim va ko‘p voqealarni boshdan kechirdim-u ammo bu jangdan qattig‘ini ko‘rmadim…», – degan edi.
Sohibqiron dunyoning 27 mamlakatini musaxxar qildi. Taxminan mingdan ortiq jang o‘tkazdi, ularda zafar hamisha Sohibqiron tomonida bo‘ldi.
Uning mashhur janglari quyidagilardir:
1391-yil 18-iyun – Kandircha daryosi bo‘yida (Samara viloyati) Oltin O‘rda xoni To‘xtamishxon ustidan qozonilgan g‘alaba. Har ikki tomondan 200 mingdan ortiq askar ishtirok etgan. Bu g‘alaba Turon davlati mustaqilligini yana ham mustahkamladi.
1395-yil 15-aprel – Oltin O‘rta xoni To‘xtamishxonga qarshi ikkinchi jang Terek daryosi bo‘yida yuz berdi. Turon tomonidan 250 ming sipoh qatnashdi. Jang Amir Temurning uzil-kesil g‘alabasi bilan qaror topdi.
1402-yil 20-iyul – Anqara yonida Amir Temur va usmonlilar imperatori Yildirim Boyazid bilan jang bo‘lib o‘tdi. Amir Temur qo‘shini taxminan 200 ming, Yildirim Boyazid lashkari 160 mingdan iborat edi. Savash Turon sultoni Amir Temurning buyuk g‘alabasi bilan yakunlandi.
