Bolalarda enurez sabablarini aniqlash va to‘g‘ri davo terapiyasini belgilash uchun ota-onalar farzandlarini pediatr, urolog, ginekolog yoki nevropatolog kabi mutaxassislarga ko‘rsatishlari kerak.
Vrach maslaxatiga borish 4 yoshdan ortgan bolalarda 21 kun davomida bir martadan ko‘p «to‘shagini xo‘l qilib qo‘yganda» tavsiya etiladi. Enurez muammolari bilan 6-10 yoshdan ortgan bolalar urolog ko‘rigidan o‘tishi shart.
Shuningdek, enurezda quyidagi tekshirish usullari o‘tkazilishi lozim:
• urofloumetriya (siydik pufagini funksional xolatini baxolash);
• sistografiya (maxsus kontrast moddasi bilan to‘ldirilgan siydik pufagini rengrenografiya qilish);
• Buyraklar va siydik pufagini ultratovushli tekshirish;
• Sistoskopiya (ko‘rsatma asosida).
Xozirgi kunda enurezni davolashni 300 dan ortiq turlari bor bo‘lib, ular: fizioterapiya, maxsus diyetalar, igna bilan davolash kurslari, autotrening, turli dori vositalari va xatto gipnoz bo‘lishi mumkin.
Enurez bilan kasallangan bolalarning ota-onalari uchun umumiy maslaxatlar:
• Bolangizni qo‘llab-quvvatlang, dunyoda bu kabi muammolar ko‘plab bolalarda uchrashini ta’kidlang.
• Bola siyib qo‘ysa xaqorat qilmang va jazolamang. Bu uning muammosi emas, bu umumiy muammo xisoblanadi va uni birga xal qilish kerak.
• Bolaga yotish oldidan pamperslar kiygazmang, enurez bilan kasallangan 4-5 yoshli bolalarning aksariyati uzoq vaqt pampersda yurgan bolalar xisoblanadi. Pamperslarni ma’lum bir paytlarda: sayr qilganda, mexmonda yoki uzoq yo‘lga chiqqanda taqiladi. Pampersni bolalar bir yarim yoshga kelib unutishi kerak. Ota-onalar esa bolani bu davrda tualetga o‘rgatishlari kerak.
• Kechki payt va yotar qoringa suyuqlik ichishni kamaytirish kerak (uyquga 4 soat qolganda). Suyuqlikni talab qiladigan qismini kunning birinchi yarmida va shomgacha ichgan ma’qul.
• Bolangizga uyqudan oldin kichik xojatga borishga odatlantiring.
• 6-7 yoshli bolalarni tayinli bir kunlik rejimga rioya qilishiga e’tibor qarating, uyquga soat 21-00 dan kech yotmasligini ta’minlang.
• Uyqudan oldin turli qo‘zg‘atuvchi omillar: faol sport o‘yinlari o‘ynamaslikka, «qo‘rqinchli» filmlarni ko‘rsatmaslikka xarakat qiling.
• Ayrim xolatlarda ota-onalar bolalari siyib qo‘ymaslik uchun ma’lum bir vaqtla uyg‘otishib bolani siyishga majburlashadi. Vrachlar bunday kilmaslikni tavsiya etadi. Negaki, bunda bolalar to‘liq uyg‘onishmaydi, va chala uyqu xolatida xojatini amalga oshiradi. Bu esa ularda enurez mexanizmini mustaxkamlanishiga sabab bo‘ladi.
• Agar bola qorong‘ulik yoki yolg‘izlikdan qo‘rqsa uning yotoqxonasidagi tungi chiroqni o‘chirmaslikka xarakat qiling, o‘zingizni yotog‘ingizga bo‘lgan eshikni ochiq qoldiring.
• Xech bo‘lmasa bir kecha «qurg‘oqchilik» bo‘lgan bo‘lsa xam maqtovlaringizni ayamang.
Dori vositalari
Medikamentoz davo odatda vrach tomonidan buyurilib, quyidagi dorilardan foydalaniladi:
• Gormonlar: Adiuretin SD (Desmopressin) – enurez gormonal yetishmovchilik xisobiga rivojlanganda, ya’ni vazopressin ajralishi pasayganda buyurilib, tomchi yoki aerozol xolida bo‘ladi. Ushbu preparat bilan bir necha oy davomida davolanib, psixoterapiya bilan birgalikda olib boriladi.
• Psixostimulyatorlar: Mezokarb (Sidnokarb) – tanadagi silliq muskul to‘qimalari, shu jumladan siydik pufagining umumiy tonusiga ta’sir etadi.
• Kofein.
• Antidepressantlar: Imipramin, Amitriptilin.
• Adrenomimetiklar: Efedrin. Uning ta’siri psixostimullovchi effekti bilan tushuntiriladi.
To‘g‘ri davolash natijasida qisqa vaqt ichida 30% bolalarda enurez to‘liq yo‘qoladi, qolganlarida esa keskin kamayadi.
Boshqa usullari
Delfinoterapiya – psixoterapiyaning bir turi bo‘lib, delfinlar bilan muloqot qilish natijasida enurez yo‘qoladi. Gipnoterapiya – ishontirish usuli orqali klassik va erikson gipnozi qo‘llaniladi.
Fitoterapiya – tinchlantiruvchi sedativ dorivor giyoxlar: yalpiz, varleriana, pustirnik va boshqalar.
Kontrast dush – fizik ta’sir o‘tkazish maqsadida ertalab kontrast dush qabul qilinadi.
Ignabargli daraxtlar vannasi.
Oiladagi munosabatlarni yaxshilash, bolalarning ruxiy va maktabdagi muammolarini xal qilish.
Boladagi enurezga jiddiy qarash talab etiladi. Oxirigacha yekazilmagan davo kursi kasallikning qaytalanishiga sabab bo‘ladi.
© www.gepamed.uz
