Qatoda ibn No‘mon
Qatoda ibn No‘mon ibn Zayd Ansoriy Avsiy madinalik ulug‘ ansorlardan, ikkinchi Aqaba bay’ati ishtirokchisi. Mashhur sahoba Abu Said Xudriy bilan ona bir aka-uka. Hadis kitoblari va tarixiy manbalarda uning “Abu Amr”, “Abu Umar” va “Abu Abdulloh” degan kunyalari bo‘lgani, hijratdan 42 yil oldin tug‘ilgani qayd etiladi. Otasi No‘mon ibn Zayd Avsiyning musulmon bo‘lgani haqida ma’lumotlar uchramaydi. Ammo onasi Anisa bint Qays Najjoriya (roziyallohu anhu) Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)ga Aqaba kuni ahd bergan.
Qatoda ibn No‘mon (roziyallohu anhu) ilk musulmon bo‘lgan ansoriylardan edi. U islomni qabul qilib, musulmonlar orasida yuksak obro‘ qozongan. U Madinaga Qur’oni karimning Maryam surasini to‘liq yodlab olib kelgan birinchi kishidir. Shuningdek, u Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) davrlarida Madinaga amirlik qilgan sahobalardan biridir.
Qatoda (roziyallohu anhu) Madinada munofiqlarni yaxshi ajratar, bu haqda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)ga ham ko‘p murojaat qilar edi.
U Badr, Uhud va saodat asrida bo‘lib o‘tgan barcha voqealarda ishtirok etgan. Manbalarda yozilishicha, bir jangda yaralanib, ko‘zlari osilib qoladi. Bu xabarni eshitgan Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) uni chaqiradilar va ko‘zini joyiga qo‘yib, duo qiladilar. Shundan so‘ng ko‘zi tuzalib, avvalgidan ham o‘tkir bo‘ladi.
Hadis to‘plamlarida Qatoda ibn No‘mon bilan bog‘liq ushbu hadis ko‘p tilga olinadi: Abu Said Xudriy (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: «Osmon junbushga keldi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) xufton namoziga chiqdilar. Shu payt chaqmoq chaqdi va (uning yorug‘ida) Qatoda ibn No‘monni ko‘rdilar. Unga qarab: “Qatoda, senmisan?” deb so‘radilar. “Ha, menman yo Rasululloh”, deb javob berdi Qatoda. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Namoz o‘qib bo‘lgach, oldimga kel”, dedilar. Qatoda bordi. U zot unga bir xurmo shoxini berdilar. Hazrat Qatoda kechalari biron joyga borsa, o‘sha xurmo shoxini olib yurar, u atrofga nur sochib, sohibining yo‘lini yoritib borardi».
Qatoda ibn No‘‘mon rivoyat qilgan hadislarning aniq soni ma’lum emas. U zotdan Abu Said Xudriy, Umar ibn Qatoda va Mahmud ibn Labid kabilar hadis rivoyat qilishgan.
Manbalarda hazrat Qatodaning Umar ismli o‘g‘li otasidan bir nechta hadislar rivoyat qilgani qayd etilgan. Umar ibn Qatoda xalifa Umar ibn Abdulaziz davrida Madina elchilari safida Bag‘dodga kelgani haqida ham ma’lumotlar bor.
Qatoda ibn No‘mon (roziyallohu anhu) 23/643 yili Madina shahrida 65 yoshida vafot etdi. Uning janozasini hazrat Umar ibn Xattob (roziyallohu anhu) o‘qib, qabrga ham o‘zlari qo‘ygan.
Salohiddin Siddiqov tayyorladi | Hidoyat.uz
