8-noyabr Nemis fizigi Vilgelm Rentgen «rentgen” nurlarini kashf etilgan kun
Nemis fizigi Vilgelm Konrad Rentgen Vyursburgsk universitetining rektori, professor universitet labaratoriyasida bir o’zi qolib, tajriba o’tkazayotganda, kutilmaganda rentgen nurlarini kashf qildi. Rentgen nurlari-zaryadlangan zarralar yoki fotonlarning muhitni tashkil etuvchi atomlar bilan o’zaro ta’sirlashishlari natijasida vujudga keluvchi eletromagnit nurlanish. Rentgen bu nurlarni X-nurlar deb atagan (hozirgi vaqtgacha ham ayrim mamlakatlarda X-nurlar deyiladi). Ular katta tezlikdagi elektronlarning moddada tormozlanishi natijasida paydo bo’ladi. Rentgen nurlari amalada rentgen trubkasi yordamida hosil qilinadi. Rentgen nurlari kashf qilingach, ularning tabiatini uzoq vaqtgacha aniqlash qiyin bo’lgan. Chunki Rentgen nurlari elektr yoki magnit maydoni ta’sirida o’z yo’nalishini o’zgartirmaydi, to’qin uzunligi qisqaligidan to’lqin xususiyatini (masalan difraksiyasi) o’rganish, isbotlash qiyin bo’lgan. 1912-yilda nemis fizigi M.Laue va uning shogirdlari kristalldan rentgen nurlari o’tganida rentgen nurlari difraksiyasi sodir bo’lishini kashf qildilar. Elektron anod moddasiga kelib urilganda, o’z energiyasining ma’lum qismini rentgen nurini hosil bo’lishiga sarflaydi. Nemis olimining bunday kashfiyoti fanning rivojlanishiga juda katta ta’sir ko’rsatdi. Qisqa vaqt ichida rentgen trubkalari tibbiyotda ham keng qo’llanila boshlandi.
